Η απώλεια του γονέα και το πένθος από τον ενήλικα

Από το μικρό απόσπασμα της Abrams (2000), φαίνεται ότι η απώλεια ενός γονέα γίνεται αντιληπτή ως μια κρίσιμη καμπή στη συναισθηματική, προσωπική και κοινωνική ζωή των περισσότερων ενηλίκων, επιφέροντας βαθιές συνέπειες. Πρόκειται για ένα γεγονός που σηματοδοτεί μια περίοδο ουσιαστικής αλλαγής και επαναπροσδιορισμού του ατόμου. Η σχέση του ενήλικα με τους γονείς του είναι μια ιδιαίτερη σχέση. Κανένας άλλος δεν γνωρίζει τους ενήλικες και το παρελθόν τους όπως οι γονείς τους.

Οι γονείς αποτελούν ένα κομμάτι των παιδιών τους, είτε τα παιδιά τους επιλέγουν να είναι σαν αυτούς είτε συνειδητά επιλέγουν να είναι ακριβώς το αντίθετο ή χωρίς να το αντιλαμβάνονται, υιοθετούν μερικά κάποια θετικά ή αρνητικά χαρακτηριστικά τους, όλοι οι ενήλικες έχουν κομμάτια των γονέων τους ως μέρη του εαυτού τους. Οι γονείς βοηθούν τα παιδιά τους να σχηματίσουν τις εικόνες και την αντίληψη του εαυτού τους. Επηρέασαν αυτό που τα παιδιά θεωρούν και νιώθουν για τον εαυτό τους όπως για παράδειγμα σε ποιο βαθμό πιστεύουν ότι είναι καλοί άνθρωποι, ότι αξίζουν, ότι είναι ικανοί, το πόσο εκτιμούν τον εαυτό τους. Επίσης, καθόρισαν το πως τα παιδιά τους βλέπουν τον κόσμο και τους άλλους. Ο τρόπος που ανέθρεψαν τα παιδιά τους, έδωσαν στην έννοια του εαυτού κι ένα πρίσμα μέσω του οποίου αξιολογούν το καθετί στον κόσμο που ζουν (Abrams, 2000).

Σύμφωνα με τον Weenolsen (1988), απώλεια χαρακτηρίζεται οτιδήποτε καταστρέφει μια πτυχή της ζωής ή του εαυτού. Ο Worden (2002), αποδίδει στο πένθος την εμπειρία ενός ατόμου που έχει χάσει μια σημαντική σχέσηδεσμό με ένα άλλο πρόσωπο. Οι ενήλικες που πενθούν βιώνουν αλλαγές στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, στην ψυχολογική τους ευημερία, στις συμπεριφορές και στο πως αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως ενήλικες. Είναι αναπόφευκτο ένας ενήλικας να παραμείνει ανεπηρέαστος έπειτα από τη γονεϊκή απώλεια (Umberson, 2003). Η αντίδραση στο θάνατο ενός γονέα καθορίζεται από έναν αριθμό παραγόντων. Η σημασία της απώλειας εξαρτάται από την έννοια της σχέσης που υπήρξε με τους γονείς και από τους ρόλους που οι ίδιοι έπαιξαν στη ζωή των ενηλίκων μέχρι τη στιγμή του θανάτου τους. Οι ενήλικες των οποίων οι σχέσεις με τους γονείς τους ήταν ανικανοποίητες, αρνητικές και σε μεγάλο βαθμό αμφιθυμικές θα έχουν διαφορετική στάση και αντίδραση στο πένθος από αυτούς που διατηρούσαν μια υγιή και θετική σχέση με τους γονείς τους (Rando, 1991). Επισημαίνεται σε αυτό το σημείο ότι για μια μικρή ομάδα ατόμων η απώλεια του γονιού ενδέχεται να επιφερεί συναισθήματα ανακούφισης. Αυτό παρατηρείται στις περιπτώσεις που οι ενήλικες χάνουν εναν επικριτικό ή δυσλειτουργικό γονέα και που η αυτοεικόνα του ενήλικα υπονομευόταν από το γονέα του (Umberson, 2003).

Ένας καθοριστικός παράγοντας που επηρεάζει το βαθμό θλίψης και τη διαδικασία του πένθους, είναι η ηλικία στην οποία έζησε την απώλεια καθώς και σε ποια ηλικία έφυγε ο γονέας απ’ τη ζωή. Η εξάρτηση, η ανάγκη, η ποιότητα, το στάδιο που βρίσκεται η σχέση γονέα-παιδιού, η εμπλοκή που έχει ο ένας στη ζωή του άλλου και η σύνδεση μαζί του αλλάζει με το χρόνο επιδρώντας στο πένθος (Rando, 1991).

Ο θάνατος του γονέα εκπλήσσει τους ενήλικες με τις αντιδράσεις που φέρνει στην επιφάνεια. Ο θρήνος που βιώνεται με το θάνατο δεν πρέπει να αγνοείται γιατί υπάρχει και μπορεί να αναδύεται σε πολλές διαφορετικές στιγμές της ζωής (Mundy, 2004). Η ζωή δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια χωρίς το γονέα και το πως κάθε άτομο θα προσαρμοστεί στην αλλαγή μπορεί να καθορίσει το υπόλοιπο της ζωή του (Secunda, 2001). Ας κρατήσουμε ότι οι περισσότεροι γονείς θα ήθελαν τα ενήλικα παιδιά τους να συνεχίσουν να ζουν και να χτίσουν, συμπεριλαμβάνοντας και αυτη την εμπειρία, μια όμορφη, γεμάτη νόημα και θέληση, ζωή καθώς ο θάνατος μπορεί να βάζει τέλος στη ζωή ενός ανθρώπου αλλά όχι στη σχέση (Abrams, 2000; Ervin, 2009).