«Χτες ήταν νωρίς, αύριο θα είναι αργά, σήμερα πρέπει»

Συζήτηση μεγάλη και διαρκής. Κρίση εκπροσώπησης και κρίση νομιμοποίησης. Πρωτοφανείς διαστάσεις. Τα κόμματα εξουσίας κατηγορούνται ότι μοιάζουν πολύ. Οι διαφορές τους στα σοβαρά ζητήματα, επουσιώδεις. Απάντηση υπάρχει; Το κινδυνολογικό δίλημμα που διακινεί το καθεστώς της Δεξιάς «ή εμείς ή το χάος» δεν τρομάζει. Η λογική της ψήφου απελπισίας (βρίζοντας και φτύνοντας δηλαδή) έχει ακουμπήσει τα όριά της. Τα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς δεν πείθουν. Τσακώνονται για τις λεπτομέρειες και φαντασιώνονται ρόλους πρωταγωνιστή κι ας βρίσκονται χαμηλά στην εκτίμηση των πολιτών. Μπορεί αυτό το πλήθος που γεμίζει τους δρόμους με αφορμή το έγκλημα των Τεμπών να μετεξελιχθεί από κίνημα διαμαρτυρίας σε κίνημα με ευρύτερα πολιτικά χαρακτηριστικά που θα δημιουργήσει γεγονότα, θα ανατρέψει τις ισορροπίες και τις σταθερές; Για πόσο καιρό ακόμη οι μάζες θα συρρέουν στις πλατείες; Ο θυμός και η οργή δεν έχουν ημερομηνία λήξεως;

Στη συνέντευξή του στο tvxs.gr και στον Στέλιο Κούλογλου, ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης, αναλύοντας τη συγκυρία, σημειώνει ότι «αυτό προϋποθέτει να υπάρχει κάποιας μορφής κοινωνικό αίτημα για αλλαγή, και επιπλέον κάποιο κίνημα που θα μετατρέψει το κοινωνικό αίτημα σε πολιτικό συμβάν. Το πρώτο υπάρχει. Το δεύτερο προς το παρόν δεν υπάρχει. Η κρίση νομιμοποίησης δημιουργεί ένα αίτημα αλλαγής. Η απουσία να εκπληρωθεί αυτό το αίτημα αλλαγής από το υπάρχον πολιτικό προσωπικό είναι που δημιουργεί την ανάγκη που νιώθει ένας κόσμος να επιστρέψει ο Τσίπρας». Μα ο Τσίπρας δεν είναι καμένο χαρτί; Ηττήθηκε το 2019, συνετρίβη το 2023, παραιτήθηκε, άφησε το κόμμα του ανοχύρωτο και το πήρε ο Στέφανος Κασσελάκης, μπορεί να έχει φιλοδοξίες για ηγετική θέση; Είναι δυνατόν να τον αποδεχθούν τα άλλα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης; Θα έχει τύχη αν δημιουργήσει κάτι δικό του; Υπάρχει προηγούμενο θεαματικής επανόδου στο προσκήνιο πολιτικού που για κάποιο διάστημα, μικρό ή μεγάλο, ήταν εκτός;

Στην Ιστορία προσφεύγει ο κ. Μαραντζίδης. Θυμίζει τους τρεις πολιτικούς που ήταν αποσυνάγωγοι και έγιναν πρωταγωνιστές. «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος έφυγε κυνηγημένος. Αν δεν γινόταν η Μικρασιατική Καταστροφή δεν θα γύριζε ποτέ. Ο Καραμανλής έφυγε το 1963, έγινε το 1967 η δικτατορία και έπεσε το 1974 με τις συνθήκες που έπεσε. Αν δεν είχε γίνει η χούντα και δεν είχε πέσει έτσι όπως έπεσε -και τότε που έπεσε- θα είχε γίνει ο Καραμανλής; Αμφιβάλλω. Ποιος θα τον θυμόταν αν είχαν περάσει μερικά χρόνια ακόμη; Επιστρέφει ο Ανδρέας Παπανδρέου, μετά το ‘89. Ποιος πίστευε ότι θα μπορούσε να επέστρεφε, μπλεγμένος με το σκάνδαλο Κοσκωτά; Τα προβλήματα υγείας, την ηλικία του, τη σχέση με τη Μιμή».

Ποιο ήταν το κοινό χαρακτηριστικό και των τριών; Η χαρισματική απήχησή τους στις μάζες. Χαρισματικοί όντως ή, για να το πούμε διαφορετικά, ερωτεύσιμοι. Οι οπαδοί συγχωρούσαν τα πάντα. Και πράξεις ήκιστα ηθικές. Και επιλογές στα όρια της νομιμότητας. Και κυβιστήσεις στο επίπεδο των αρχών τους. Και εκκωφαντικές παλινωδίες. Βεβαίως για να γίνει η μεγάλη επιστροφή είχαν προηγηθεί συγκλονιστικά γεγονότα. Για τον Ελευθέριο Βενιζέλο η Μικρασιατική Καταστροφή. Εγινε εθνάρχης. Για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή η δικτατορία. Οι αγιογράφοι του τον βάφτισαν εθνάρχη ισοϋψή του Βενιζέλου. Για τον Ανδρέα Παπανδρέου το Ειδικό Δικαστήριο και η αθώωσή του. Ο δημοφιλέστερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης. Υπάρχουν και δύο πολιτικοί που δεν ήταν χαρισματικοί, βυθίστηκαν στην ανυποληψία, διέπραξαν το ίδιο λάθος, διήνυσαν για κάμποσα χρόνια την πολιτική έρημό τους, επέστρεψαν, έγιναν αρχηγοί κόμματος και πρωθυπουργοί. Ο λόγος για τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον Αντώνη Σαμαρά. Αποστασία έκανε ο Μητσοτάκης το 1965, με αποστασία του πολιτικού τέκνου του έπεσε από την εξουσία το 1993.

Μπορεί ο κατάλογος να μεγαλώσει με την προσθήκη του Αλέξη Τσίπρα; Ο πρώην πρωθυπουργός είναι πολύ δραστήριος από την επόμενη μέρα της παραίτησής του. Κατέθεσε πλατφόρμες για την οικονομία, το πολιτικό σύστημα, το κράτος Δικαίου, την εξωτερική πολιτική, την Ευρώπη, με κάθε ευκαιρία μιλάει για την ενότητα των προοδευτικών δυνάμεων. Η Δεξιά τον μισεί. Το ΠΑΣΟΚ δεν ξεχνάει ότι λεηλάτησε το ακροατήριό του και το στελεχικό δυναμικό του, ό,τι έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου με την Αριστερά. Στον ΣΥΡΙΖΑ τον περιμένουν. Στη Νέα Αριστερά προβληματίζονται. Η Πλεύση Ελευθερίας και το ΜέΡΑ25 δεν τον θέλουν ούτε ζωγραφιστό. Ο Τσίπρας, όπως λένε συνομιλητές του, θα επιστρέψει. Το ζητούμενο είναι το πώς και το πότε. Ο τρόπος είναι η μία παράμετρος, ο χρόνος είναι ο κρίσιμος παράγοντας. Ο Λένιν όταν τον ρωτούσαν οι σύντροφοί του ποια είναι η κατάλληλη στιγμή για την επανάσταση έλεγε ότι «χτες ήταν νωρίς, αύριο θα είναι αργά, σήμερα είναι η ώρα»