Το ορφανό μήνυμα της κάλπης

Η Ντόρα Μπακογιάννη έχει δίκιο. Ο μόνος που φαίνεται να έλαβε κάτι από το περίφημο μήνυμα της κάλπης της περασμένης Κυριακής είναι ο αδελφός της, τυγχάνων και πρωθυπουργός. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών ήταν ένας πραγματικός σεισμός για το σύνολο του κομματικού συστήματος. Οχι τόσο με όσα είπαν οι πολίτες, αλλά κυρίως με όσα δεν είπαν. Για την ακρίβεια, κυρίως με αυτούς που δεν είπαν τίποτα, που απείχαν. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχτηκε ρητά ότι το 41%, πάνω στο οποίο ήταν καλαμοκαβαλημένος τον τελευταίο χρόνο, μετά τον διπλό του θρίαμβο πέρσι, πάει περίπατο. Και πρέπει να πορευτεί με ό,τι του απέμεινε και να προσπαθήσει να επανασυγκολλήσει τα θρύψαλα στα οποία αποσυντέθηκε το κόμμα των ικανοποιημένων και αισιόδοξων, που εξελίχθηκε ραγδαία σε απόκομμα ανικανοποίητων και απαισιόδοξων. Ο Κυριάκος πήρε το μήνυμα της εξαφάνισης περίπου ενός εκατομμυρίου ψηφοφόρων από το εκλογικό χαρτοφυλάκιό του και το έκανε προς το παρόν ανασχηματισμό, με μια χλιαρή ανακύκλωση προσώπων στο υπουργικό συμβούλιο, και στη συνέχεια, υποθέτω, θα το κάνει διορθωτικές παρεμβάσεις σε κρίσιμα πεδία της κυβερνητικής πολιτικής που αποδοκιμάστηκαν εκκωφαντικά στις ευρωεκλογές.

Ο Μητσοτάκης πήρε το μήνυμα της κάλπης, για την ακρίβεια τη βολική πλευρά του που σηκώνει μπαλώματα, και κάνει ό,τι μπορεί για να παρατείνει την κυριαρχία του. Ολοι οι άλλοι έχουν μείνει αχάμπαροι, όπως εσχάτως έμαθα ότι λένε στην Κύπρο. Ητοι δεν έχουν πάρει χαμπάρι. Πανηγυρίζουν ως νικητές πάνω στα ερείπια μιας συλλογικής ήττας. Για να είμαι δίκαιος, όχι όλοι στον ίδιο βαθμό και με την ίδια αμετροέπεια. Το ΚΚΕ, που είχε και τις λιγότερες απώλειες από την αποχή, επέδειξε κάποια μετριοπάθεια στην αποτίμηση της καλής επίδοσής του. Ο ακροδεξιός Βελόπουλος αντέδρασε με τυχοδιωκτική ευφυΐα, βλέποντας μια ευκαιρία να γίνει αυτός ο δεύτερος ισχυρός πόλος του κομματικού συστήματος και να παζαρέψει νομές εξουσίας εντός της μεγάλης (ακρο)Δεξιάς. Οι λοιποί στην κοσμάρα τους.

Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ ισχυρίζεται πως η χειρότερη εδώ και 12 χρόνια εκλογική επίδοση του κόμματός του είναι ισχυρή εντολή όχι μόνο να συνεχίσει, αλλά και να διεκδικήσει την ηγεσία μιας πιθανής σύνθεσης κομμάτων της Κεντροαριστεράς, την οποία όμως προς το παρόν αποκηρύσσει ρητά. Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ερμηνεύει κι αυτός κατά βούληση την εκλογική «νίκη» του, με τις λιγότερες ψήφους έβερ στην 50χρονη ιστορία του, την ώρα που αμφισβητείται ανοιχτά η ηγεσία του. Η αρχηγός της Πλεύσης θεωρεί ότι έχει επαρκή επιρροή για να μη διαπραγματεύεται τίποτα και με κανέναν. Αντιθέτως, η εκτός Ευρωκοινοβουλίου λοιπή Αριστερά θεωρεί ότι έχει επαρκή ισχύ για να διαπραγματεύεται τα πάντα και με τους πάντες. Τέτοια απώλεια επαφής με την πραγματικότητα, τη νέα πραγματικότητα που διαμόρφωσε η τεράστια αποχή των ευρωεκλογών, δεν έχει καταγραφεί στη μεταπολιτευτική εκλογική ιστορία. Ολο το κομματικό σύστημα έχει πληγεί οριζόντια, αν και σε ριζικά διαφορετικές αναλογίες, από την αποχή και όλο συμπεριφέρεται σαν να μην τρέχει τίποτα. Σαν τον τύπο που τον φτύνουν κι αυτός επιμένει να ισχυρίζεται ότι απλώς βρέχει.

Οσο η κατάσταση μένει έτσι, με το ηχηρό μήνυμα της κάλπης ορφανό και στα αζήτητα, παιχνίδι με τη διαχείριση και την επισκευή της τεράστιας ζημιάς στο σύστημα εκπροσώπησης θα κάνει μόνος του ο Μητσοτάκης. Με τη φιλοδοξία να ανακτήσει την αμφισβητούμενη κυριαρχία του και επιχειρώντας να καλύψει γρήγορα το τρομακτικό κενό πολιτικής και κοινωνικής αντιπολίτευσης. Βεβαίως, έχει ένα τεράστιο πρόβλημα, που δεν είναι βέβαιο ότι μπορεί να το λύσει γρήγορα. Η όποια σχέση οικοδόμησε η Ν.Δ. με τα μεσαία, μικρομεσαία και φτωχότερα στρώματα τα τελευταία πέντε-έξι χρόνια βασιζόταν στο χρήμα. Στο χρήμα το κρατικό (εγχώριο και ευρωπαϊκό) που διανέμεται επιλεκτικά και με όρους εκλογικής απόδοσης, το χρήμα το ιδιωτικό που γεννάται από ευκαιρίες που δημιούργησε η οικονομική πολιτική του (π.χ. οι νεοραντιέρηδες των airbnb), το χρήμα το κερδοσκοπικό, που προκύπτει από την απουσία ενοχλητικών παρεμβάσεων στις αγορές, και το χρήμα το μελλοντικό, το προσδοκώμενο, που θα προκύψει (υποτίθεται) για όλους, ή για κάποιους από τους όλους, ως μέρισμα ανάπτυξης. Με λίγα λόγια, η πολιτική σχέση της νεοφιλελεύθερης Ν.Δ. με τους πολίτες που στον έναν ή στον άλλο βαθμό τη στήριζαν μέχρι την περασμένη Κυριακή βασιζόταν σε μια συνθήκη εξαγοράς, που μια χαρά υπηρετήθηκε χάρη στην πανδημία, τις έκτακτες χρηματοδοτήσεις και τις δημοσιονομικές ελευθερίες που έδινε η Ε.Ε. Η επιστροφή στο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό μαντρί, στην «κανονικότητα» και στην ελευθερία των αγορών που απογείωσε τις τιμές και το κόστος ζωής, έσπασε αυτό το αγοραίο «κοινωνικό συμβόλαιο». Κι αυτό το πλήρωσε η κυβέρνηση στο ταμείο της κάλπης χάνοντας 1 εκατ. αποθαρρυμένους ψηφοφόρους.

Στην αντιπολίτευση αριστερά της Ν.Δ., δεν υπάρχει αυτή η συνθήκη εξαγοράς. Οχι γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και οι λοιπές δυνάμεις δεν θα ήθελαν να δελεάσουν τους πολίτες με κάποια προσδοκία αύξησης των εισοδημάτων τους. Αλλά γιατί κανείς από μόνος του, και προς το παρόν ούτε όλοι μαζί, δεν πείθει για τη δυνατότητα διακυβέρνησης στον άμεσο ορίζοντα. Και δεν μπορούν και δεν θέλουν, απορροφημένοι εντελώς σε ναρκισσιστικούς ανταγωνισμούς ηγεμονίας και επιβολής στους κομματικούς τους μικρόκοσμους. Τα φτωχότερα στρώματα, η εργατική τάξη και οι καταστρεφόμενοι μικρομεσαίοι, στους οποίους θα έπρεπε να απευθύνονται, δεν ακούνε παρά άτολμες παραλλαγές του κυβερνητικού δόγματος περί «μερίσματος ανάπτυξης» που απλώς θα προκύψει από ένα διαφορετικό μοντέλο. Αριστερές αριστείες, αξιοκρατίες και υποσχέσεις για λίγο καλύτερη διαχείριση του δημόσιου χρήματος δεν λένε τίποτα στους ανθρώπους που βλέπουν τα δισεκατομμύρια να περνούν προκλητικά μπροστά τους, τον πλούτο να συσσωρεύεται και να επιδεικνύεται από τις ίδιες ισχνές ελίτ, ενώ οι ίδιοι είναι υποχρεωμένοι να κυνηγάνε τις προσφορές στα σούπερ μάρκετ. Κι όταν χάνεις την οικονομική και κοινωνική προσδοκία, χάνεις και την πολιτική. Ενδεχομένως δεν πας και στην κάλπη.

Αν η Αριστερά δεν προτείνει στους πληβείους της οικονομικής πυραμίδας ένα «κοινωνικό συμβόλαιο» όχι εξαγοράς, αλλά ριζικής και επιθετικής αναδιανομής του πλούτου υπέρ τους, δεν θα έχει καμιά τύχη. Οι τωρινές της ήττες είναι απλώς το πολιτικό ταμείο όσων δεν τόλμησε να κάνει όταν είχε την ευκαιρία.