Τι είναι η θερμοκρασία υγρού βολβού και γιατί πρέπει να μας ανησυχεί

Από τις ακτές του Περσικού Κόλπου μέχρι τους πρόποδες των βουνών Sierra Madre Occidental του Μεξικού, ο ζεστός καιρός φτάνει σε επίπεδα που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν. Ανάλυση δεδομένων 4ων δεκαετιών από χιλιάδες μετεωρολογικούς σταθμούς δείχνει ότι κάποια μέρη στον κόσμο βιώνουν ένα δυνητικά θανατηφόρο μείγμα θερμότητας και υγρασίας – κάτι που τα περισσότερα από αυτά δεν αναμενόταν να βιώσουν μέχρι τα μέσα του αιώνα.

«Προηγούμενες μελέτες προέβλεπαν ότι αυτό θα συνέβαινε σε αρκετές δεκαετίες από τώρα, αλλά η μελέτη δείχνει ότι συμβαίνει αυτή τη στιγμή», λέει ο Colin Raymond, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Jet Propulsion Laboratory της NASA που ηγήθηκε της μελέτης.

Ο ζεστός καιρός είναι ήδη θανατηφόρος. Το κύμα καύσωνα του 2003 σκότωσε περισσότερους από 70.000 ανθρώπους στην Ευρώπη, όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες έφτασαν τους 40°C. Αλλά δεν είναι μόνο η ζέστη που σκοτώνει. Η υγρασία είναι επίσης θανατηφόρα όταν εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα που είναι ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος για να δροσιστεί το ανθρώπινο σώμα. Για να μετρήσουν τις επιπτώσεις της θερμότητας συν την υγρασία, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τη λεγόμενη θερμοκρασία υγρού βολβού – τη χαμηλότερη θερμοκρασία στην οποία μπορεί να ψυχθεί ο αέρας μέσω της εξάτμισης νερού.

Η θερμοκρασία υγρού βολβού (Wet Bulb Temperature) είναι αυτή που αισθανόμαστε όταν εκθέσουμε κάποιο σημείο μουσκεμένου ανθρώπινου σώματος σε διερχόμενο ρεύμα αέρα. Από την άλλη μεριά, ονομάζουμε ως Θερμοκρασία Ξηρού Βολβού (Dry Bulb Temperature) τη συνήθη θερμοκρασία του υγρού αέρα και είναι η θερμοκρασία που αντιλαμβανόμαστε ως θερμοκρασία περιβάλλοντος χώρου.

Η θερμοκρασία υγρού βολβού θα είναι πάντα χαμηλότερη από αυτή του ξηρού βολβού εκτός κι αν υπάρχει 100% υγρασία στην ατμόσφαιρα όπου τότε οι δύο θερμοκρασίες θα είναι ίδιες. Αν όμως η ατμόσφαιρα είναι ξηρή, τότε η εξάτμιση στο υγρό θερμόμετρο είναι μεγάλη, με συνέπεια η θερμοκρασία μεταξύ υγρού και ξηρού θερμομέτρου να παρουσιάζει μεγαλύτερη διαφορά.

Ο θερμοκρασία υγρού βολβού, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, έχει να κάνει με την επιβίωση. Είναι αυτό που μπορεί να αντέξει το ανθρώπινο σώμα. Εάν η θερμοκρασία του υγρού βολβού είναι πολύ υψηλή, το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να ρυθμιστεί σωστά με την εφίδρωση και μπορεί να υποστεί θερμοπληξία και θάνατο, ακόμη και σε υγιή και νεαρά άτομα. Ο ιδρώτας είναι ο μηχανισμός του σώματος για να απομακρύνει τη θερμότητα και να δροσίζει κάπως τον άνθρωπο. Αυτό συμβαίνει λόγω του ήλιου που εξατμίζει τον ιδρώτα και αυτή η εξάτμιση μεταφέρει τη θερμότητα μακριά από το σώμα μας. Όταν όμως η υγρασία είναι σε υψηλά επίπεδα, δεν υπάρχει τρόπος να εξατμιστεί τόσο άμεσα ο ιδρώτας, άρα η θερμότητα παραμένει στο σώμα.

Αυτό, δυστυχώς, δεν είναι ένα μελλοντικό πρόβλημα – συμβαίνει ήδη. Στις 16 Ιουλίου 2023 καταγράφηκε μια εξαιρετικά επικίνδυνη θερμοκρασία υγρού βολβού των 33,7°C στο Asaluyeh του Ιράν. Η υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία υγρού βολβού στη Γη, καταγράφηκε στην πόλη Ras Al Khaimah των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Κατά τη διάρκεια του καύσωνα της Ευρώπης του 2003, όταν η θερμοκρασία του υγρού βολβού δεν ήταν μεγαλύτερη από 28°C πέθαναν 70.000 άτομα.

Μια νέα μελέτη δείχνει ότι ακραία, μερικές φορές δυνητικά θανατηφόρα, μείγματα θερμότητας και υγρασίας δημιουργούνται σε όλο τον κόσμο. Αυτός ο διαδραστικός χάρτης εμφανίζει τεκμηριωμένες περιπτώσεις, με τα πιο θερμά χρώματα από το κίτρινο έως το κόκκινο να υποδηλώνουν τους χειρότερους συνδυασμούς όπως μετρήθηκαν στην κλίμακα θερμοκρασίας υγρού βολβού Κελσίου.

Στο βιβλίο The Ministry for the Future που εκδόθηκε το 2021 ο συγγραφέας Kim Stanley Robinson περιγράφει ένα μεγάλο κύμα καύσωνα στην Ινδία όπου 20 εκατομύρια άνθρωποι πέθαναν όταν η θερμοκρασία υγρού βολβού έφτασε τους 35°C. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το βιβλίο αυτό να αποδειχτεί προφητικό αν συνεχίσει η άνοδος της θερμοκρασίας στον πλανήτη λόγω της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.

Τέτοια προβλήματα με τις θερμοκρασίες υγρού βολβού εντοπίζονται περισσότερο σε παράκτιες περιοχές ή περιοχές κοντά σε ποταμούς και λίμνες, γιατί σε αυτές υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού που θερμαίνονται και εξατμίζονται δημιουργώντας έτσι ζεστό αέρα στην ατμόσφαιρα.

Η θερμοκρασία υγρού βολβού που θα ήταν θανατηφόρα για τους ανθρώπους και τα ζώα έχει οριστεί ότι είναι οι 35°C, αν και πολλές μελέτες υποστηρίζουν ότι μπορεί στην πραγματικότητα να είναι χαμηλότερη.

Μια θερμοκρασία υγρού βολβού 35°C και άνω θεωρείται θανατηφόρα. Μια θερμοκρασία υγρού βολβού 35°C ισοδυναμεί με 35°C με 100% υγρασία, 39°C με 75% υγρασία ή 45°C με 50% υγρασία.

Το πρόγραμμα PSU H.E.A.T.

Το 2021, ερευνητές του εργαστηρίου Noll στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια έφεραν νέους, υγιείς ενήλικες και έβαλαν το σώμα τους υπό θερμική πίεση σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Ο καθένας κατάπιε ένα χάπι τηλεμετρίας, μια μικροσκοπική συσκευή που μπορεί να παρακολουθεί τις θερμοκρασίες μέσα στο σώμα.

Αυτό που βρήκαν ήταν αναπάντεχο. Τόσο σε ξηρά όσο και σε υγρά κλίματα, το θανατηφόρο όριο της θερμοκρασίας υγρού βολβού είναι πιθανότατα σημαντικά χαμηλότερο από 35°C. Είναι πιο κοντά στους 31°C (87°F) όταν η σχετική υγρασία είναι πάνω από 50%. (υπόψιν πως οι ακραίες θερμοκρασίες υγρού βολβού μπορεί να είναι θανατηφόρες και για τα ζώα).

«Το θεωρητικό όριο θερμοκρασίας των 35°C του υγρού βολβού δεν αντέχει σε πειραματικές δοκιμές», κατέληξαν οι συγγραφείς, και «πιθανότατα δεν υπάρχει ένα κρίσιμο όριο που να μπορεί να τεθεί, ειδικά σε περιβάλλοντα με χαμηλότερη υγρασία».

Εξάλειψη των εκπομπών άνθρακα

Τελικά ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί η αυξανόμενη συχνότητα και η σοβαρότητα των ακραίων θερμοκρασιών υγρού βολβού είναι να αποτραπεί η περαιτέρω υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό σημαίνει μείωση όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και πρόληψη της κλιματικής αλλαγής.

Μέχρι να το γίνει αυτό, το κλίμα της Γης θα συνεχίσει να θερμαίνεται και οι επιπτώσεις θα γίνονται όλο και πιο σοβαρές. Αυτό σημαίνει περισσότερους σε συχνότητα και διάρκεια καύσωνες και θερμότερους καύσωνες – καθιστώντας πιο πιθανό τον κίνδυνο θανατηφόρων θερμοκρασιών υγρού βολβού.

Πηγές: qz.com, greenly.earth, menshouse.gr