Πώς να χακάρετε το ρολόι του σώματος για να ζήσετε περισσότερο

Ερευνητές στις ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι η επιβράδυνση της γήρανσης και η ενίσχυση της σωματικής και ψυχικής υγείας μπορεί να είναι στο χέρι μας, αν αξιοποιήσουμε τη δύναμη των εσωτερικών ρολογιών του σώματός μας.

Στη δεκαετία του 1990, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο καθένας μας έχει ένα εσωτερικό μοριακό ρολόι που ρυθμίζει τις λειτουργίες του σώματος όπως ο ύπνος, η πείνα και ο μεταβολισμός σε έναν καθημερινό κύκλο – αυτό ονομάζεται κιρκάδιος ρυθμός μας. Αυτό που γνωρίζουν λιγότεροι είναι ότι στην πραγματικότητα έχουμε εκατομμύρια από αυτά τα κιρκάδια ρολόγια μέσα μας – σχεδόν σε κάθε κύτταρο και ιστό του σώματός μας, με ένα «κύριο ρολόι», που ονομάζεται υπερχιασματικός πυρήνας, στον εγκέφαλο.

Αυτό που ανακάλυψαν τώρα οι ερευνητές είναι ότι καθώς μεγαλώνουμε όλα τα κιρκάδια ρολόγια μας αρχίζουν να ξεφεύγουν από το χρόνο μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι τα συστήματα ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση της λειτουργίας του σώματος και του εγκεφάλου μας μπορεί να μην συγχρονίζονται μεταξύ τους καθώς μεγαλώνουμε, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Northwestern στις ΗΠΑ.

Οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι σοβαρές ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2 και ο καρκίνος μπορεί να συνδέονται με αυτόν τον «αποσυγχρονισμό του κιρκάδιου ρολογιού», σύμφωνα με την έρευνα.

Και οι βιολόγοι στο Cleveland State University στις ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι η βλάβη μπορεί να επεκταθεί και στον εγκέφαλο και στο DNA μας. Τα συστήματα του σώματός μας για την επιδιόρθωση του σπασμένου DNA, καθώς και μια ζωτικής σημασίας διαδικασία συντήρησης που ονομάζεται αυτοφαγία, η οποία καθαρίζει τον εγκέφαλό μας από κατεστραμμένα κύτταρα, εξαρτώνται επίσης από το κιρκάδιο ρολόι μας, είπαν στο περιοδικό Nature Reviews Neuroscience.

Τα αποσυγχρονισμένα ρολόγια μπορεί να ευθύνονται τουλάχιστον εν μέρει για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και του Πάρκινσον, καθώς οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι κιρκάδιοι ρυθμοί ήταν «σημαντικά διαταραγμένοι» στους πάσχοντες. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί «επηρεάζονται σημαντικά από τη γήρανση – και αυτή η μείωση μπορεί να συμβάλει στη γνωστική μείωση του γηράσκοντος εγκεφάλου», προειδοποίησαν οι ερευνητές του Κλίβελαντ.

Ωστόσο, υπάρχει ελπίδα ότι είναι δυνατός ο επανασυγχρονισμός των ρολογιών και ακόμη και η «καθυστέρηση της γήρανσης» εάν μπορούμε να προωθήσουμε τον καλύτερο κιρκάδιο συγχρονισμό στη μετέπειτα ζωή. Μια μελέτη σε τρωκτικά με συμπτώματα παρόμοια με την άνοια διαπίστωσε ότι η γνωστική απόδοση και η διάρκεια ζωής των ζώων αυξήθηκαν όταν η ακρίβεια των κιρκάδιων ρολογιών τους επανήλθε στο σωστό καθημερινό χρονοδιάγραμμα.

Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο στο περιοδικό Nature Reviews Endocrinology πρότεινε ότι εάν μπορέσουμε να προωθήσουμε τον καλύτερο κιρκάδιο συγχρονισμό στη μετέπειτα ζωή, αυτό μπορεί να «επιβραδύνει αποτελεσματικά τη διαδικασία γήρανσης», επειδή το σώμα μας θα λειτουργεί πιο αποτελεσματικά.

Πώς μπορούμε να συγχρονίσουμε τα διάφορα ρολόγια του σώματός μας;

Ερευνητές του Northwestern University επεσήμαναν ότι διαφορετικά κιρκάδια ρολόγια βασίζονται σε διαφορετικά εξωτερικά στοιχεία για να ρυθμιστούν κάθε μέρα. Ο Δρ Yitong Huang, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, είπε ότι όργανα όπως το συκώτι μας βαθμονομούνται την ώρα των γευμάτων, ενώ το ρολόι του εγκεφάλου εξαρτάται από το φως του ήλιου.

«Το να δίνετε στα εσωτερικά σας ρολόγια αντικρουόμενα σήματα μέσω του νυχτερινού φαγητού, όταν τρώτε όταν ο εγκέφαλός σας πρόκειται να ξεκουραστεί, μπορεί να τα μπερδέψει και να προκαλέσει κακή ευθυγράμμιση μεταξύ των εσωτερικών ρολογιών», προειδοποίησε.

Το να τρώτε πρωινό πρώτο πράγμα το πρωί μπορεί, αντίθετα, να είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να πείτε στον μεταβολισμό σας να ρυθμίσει σωστά τα ρολόγια στην αρχή της ημέρας. Ορισμένες εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι ο χρόνος που επιλέγετε να φάτε μπορεί να ενισχύσει τον συγχρονισμού του κιρκάδιου ρολογιού, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι μικρότερες ποσότητες φαγητού έχουν ισχυρότερη επίδραση στη διατήρηση των εσωτερικών ρολογιών μας σε συγχρονισμό.

Μελέτες σε μύγες των φρούτων έχουν δείξει ότι η μείωση της πρόσληψης τροφής στο 70% των κανονικών αναγκών τους θα μπορούσε να παρατείνει τη διάρκεια ζωής τους έως και 40% (το ισοδύναμο, στους ανθρώπους, να ζήσουν στα 120).

Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι το σώμα χρειάζεται βελτιστοποίηση όταν η τροφή είναι λιγότερη, βελτιώνοντας τον συγχρονισμό του εσωτερικού ρολογιού και βελτιστοποιώντας τη δραστηριότητα των ρολογιών του σώματος που λειτουργούν για τη μείωση της επιβλαβούς φλεγμονής και την προστασία των εγκεφαλικών κυττάρων από βλάβες, εξήγησε η Dr Kristin Eckel Mahan, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. Κέντρο για Μεταβολικές και Εκφυλιστικές Ασθένειες και κύριος συγγραφέας της έκθεσης Nature Reviews.

Οι άνθρωποι τείνουν να κοιμούνται χειρότερα καθώς μεγαλώνουν, κάτι που είναι επίσης σημάδι διαταραγμένων κιρκάδιων ρυθμών. Καθώς μεγαλώνουμε, ο αριθμός των φωτοδεκτικών κυττάρων στα μάτια μας μειώνεται που σημαίνει ότι ο εγκέφαλός μας παίρνει λιγότερο φως για να συγχρονίσει τον ρυθμό του. Ο Ράσελ Φόστερ, καθηγητής της κιρκαδικής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης λέει ότι είναι σημαντικό να αναζητούμε το φως της ημέρας στην αρχή της ημέρας για να ρυθμίσουμε σωστά τα εσωτερικά μας ρολόγια. Σε οίκους ευγηρίας όπου οι ασθενείς εκτέθηκαν σε έντονο φως κάθε πρωί για αρκετά χρόνια, οι ερευνητές βρήκαν ότι μειώνει τόσο τη γνωστική έκπτωση όσο και τα συμπτώματα κατάθλιψης, αλλά βελτίωσε επίσης τον νυχτερινό ύπνο και μείωσε την υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, εξήγησε ο Δρ Φόστερ.