TikTok: η σύγκρουση των ιμπεριαλισμών

Φανταστείτε έναν Έλληνα επιχειρηματία, ο οποίος ανοίγει ένα εξαιρετικά επιτυχημένο εστιατόριο σε μια γειτονιά της Νέας Υόρκης όπου υπάρχουν μόνο αμερικανικά καταστήματα. Οι ιδιοκτήτες αυτών των επιχειρήσεων τον ενημερώνουν πως αν δεν το πουλήσει άμεσα σε έναν δικό τους άνθρωπο, θα το κλείσουν, θα το σπάσουν ή θα εμποδίζουν τους πελάτες να εισέρχονται σε αυτό. Κάθε σχετική πρακτική θα χαρακτηριζόταν αυτομάτως «μαφιόζικη». Όταν όμως στην ιστορία δεν εμπλέκονται επιχειρηματίες αλλά κράτη είθισται να αντικαθιστούμε τη λέξη μαφία με τον όρο ιμπεριαλισμός.

Η νέα προσπάθεια των ΗΠΑ να κλείσουν την κινεζικών συμφερόντων πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης TikTok — ή να εξαναγκάσουν τη μητρική της εταιρεία, ByteDance, να την πουλήσει σε Αμερικανούς επιχειρηματίες – αποτελεί τον ορισμό ιμπεριαλιστικής πολιτικής για την εφαρμογή της οποίας κάποτε απέπλεαν κανονιοφόροι από τα λιμάνια των αυτοκρατοριών.

Ομολογουμένως τα επιχειρήματα εναντίον του TikTok που παρουσιάστηκαν στην Βουλή των Αντιπροσώπων, ώστε αυτή να δώσει διορία έξι μηνών στην κινεζική εταιρεία να εκποιήσει τα περιουσιακά της στοιχεία στις ΗΠΑ, είναι ακλόνητα. Η πλατφόρμα συγκεντρώνει προσωπικά στοιχεία των χρηστών που ξεκινούν από την τοποθεσία τους και τη διεύθυνση IP της συσκευής τους και φτάνουν μέχρι το αποτύπωμα του προσώπου τους και της φωνής τους και μπορεί να τα προσφέρει ανά πάσα στιγμή στο κινεζικό κράτος. Τέτοιου είδους πληροφορίες έχουν οδηγήσει ακόμη και σε διώξεις αντιφρονούντων.

Το πρόβλημα είναι ότι ακριβώς τα ίδια και περισσότερα στοιχεία συγκεντρώνουν όλες οι αμερικανικές πλατφόρμες του Facebook, του Twitter αλλά και της Google και της Apple και μπορούν να τα προσφέρουν ανά πάσα στιγμή στο αμερικανικό κράτος για να τις χρησιμοποιήσει εναντίον αντιφρονούντων.

Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιοποιεί η Meta (μητρική εταιρεία του Facebook, του Instagram και του WhatsApp) το 2022 η αμερικανική κυβέρνηση ζήτησε στοιχεία για 236.000 χρήστες και η εταιρεία ανταποκρίθηκε σε ποσοστό 88% (στη δεύτερη θέση αιτήσεων βρέθηκε η Γερμανία και στην τρίτη το Ισραήλ). Οι πληροφορίες αφορούσαν από το περιεχόμενο μηνυμάτων και βιομετρικών δεδομένων έως και στοιχεία για τους αριθμούς και τις κινήσεις πιστωτικών καρτών.

Το αμερικανικό κράτος όμως χρησιμοποιεί τις πλατφόρμες του ίντερνετ και με επιθετικούς τρόπους που δεν θα μπορούσε να διανοηθεί το καθεστώς του Πεκίνου. Όπως είχε αποκαλυφθεί το 2022, η Κεντρική Διοίκηση του Πενταγώνου (CENTCOM) συνεργάστηκε με το Twitter προκειμένου να δημιουργήσει δεκάδες ψεύτικους, αραβόφωνους, λογαριασμούς που προωθούσαν τις θέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Το Twitter όχι μόνο γνώριζε τη δημιουργία των λογαριασμών, που παραβίαζαν την πολιτική του, αλλά «έσπρωχνε» τα συγκεκριμένα μηνύματα προκειμένου να εμφανίζονται σε όσο το δυνατότερο περισσότερους χρήστες.

Το πραγματικό ερώτημα λοιπόν δεν είναι ποια από τα στοιχεία σου συλλέγει κάθε πλατφόρμα, αλλά αν προτιμάς αυτά να καταλήγουν στις υπηρεσίες ασφαλείας του αμερικανικού ή του κινεζικού κράτους. Με δεδομένο όμως ότι το TikTok αποτελεί τη μοναδική μη αμερικανική πλατφόρμα τέτοιου μεγέθους (με 1,05 δισ. χρήστες) η πολιτική των ΗΠΑ έχει ένα και μοναδικό στόχο: να αποκτήσουν τον ολοκληρωτικό έλεγχο σχεδόν κάθε μορφής επικοινωνίας στο διαδίκτυο.

Ως γνωστόν η αμερικανική κυβέρνηση είχε προσπαθήσει και στο παρελθόν να μπλοκάρει το TikTok στις ΗΠΑ απειλώντας μάλιστα όσους χρησιμοποιούσαν εφαρμογές VPN για να παρακάμψουν την απαγόρευση με πρόστιμα που θα έφταναν το 1 εκατ. δολάρια. Το σχέδιο εγκαταλείφθηκε όμως από τον Ντόναλντ Τραμπ, όχι φυσικά λόγω του σεβασμού του στα ατομικά δικαιώματα αλλά γιατί θεωρήθηκε ότι η πρόταση δεν θα περνούσε από την αμερικανική Δικαιοσύνη.

Το 2024 όμως υπήρχε μια άλλη ισχυρή δύναμη που υπενθύμισε στους Αμερικανούς βουλευτές να ζητήσουν το κλείσιμο της δημοφιλούς πλατφόρμας: το ισραηλινό λόμπι. Όπως εξηγούσε η ιστοσελίδα The Times of Israel, «οι μεγαλύτερες εβραϊκές οργανώσεις των ΗΠΑ [σ.τ.σ. όπως η Jewish Federations και το Anti-Defamation League ή ADL] στήριξαν το διακομματικό νομοσχέδιο που μπορεί να οδηγήσει σε απαγόρευση του TikTok».

Ο επικεφαλής μάλιστα του ADL, Τζόναθαν Γκρίνμπλατ, φέρεται να δήλωσε σε τηλεφωνική συνομιλία που διέρρευσε στον Τύπο ότι στις ΗΠΑ «έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα με το TikTok». Ο λόγος γι’ αυτή την ανησυχία ήταν απλός: στη μεγάλη πλειονότητά τους οι απλοί χρήστες καταδικάζουν τη συνεχιζόμενη γενοκτονία των Παλαιστινίων και προωθούν συνεχώς φωτογραφίες και βίντεο από τις καθημερινές σφαγές – και αυτό παρά το γεγονός ότι το TiKTok ακολουθεί την ίδια πολιτική με τις αμερικανικές πλατφόρμες να μπλοκάρει σχετικούς λογαριασμούς είτε επισήμως είτε με τη σιωπηλή πρακτική του Shadow banning.

Ενδεικτική του πανικού που επικρατούσε στο ισραηλινό λόμπι αλλά και στα δύο μεγάλα κόμματα των ΗΠΑ γι’ αυτή την εξέλιξη ήταν και η παλαιότερη κωμικοτραγική δήλωση της τότε υποψήφιας προέδρου Νίκι Χάλεϊ ότι «για κάθε 30 λεπτά που κάποιος παρακολουθεί το TikTok την ημέρα γίνεται 17% πιο αντισημίτης και υποστηρικτής της Χαμάς».

Παρά το γεγονός ότι η πίεση από το Ισραήλ είναι δευτερεύουσας σημασίας, μπροστά στην ευρύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση που κρύβει η επίθεση στο TikTok, ήταν ίσως αρκετή για να λειάνει τα γρανάζια ενός μηχανισμού, ο οποίος είχε τεθεί εδώ και χρόνια σε λειτουργία με στόχο τον απόλυτο έλεγχο του διαδικτύου.

ΥΓ.: Καθώς γραφόταν το κείμενο το πρακτορείο Reuters αποκάλυψε ότι επί προεδρίας Τραμπ η CIA είχε στήσει δίκτυο πρακτόρων με ψεύτικους λογαριασμούς ώστε να προωθεί σε κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης μηνύματα εναντίον της κυβέρνησης του Πεκίνου. Αν μη τι άλλο οι ιμπεριαλιστικές συγκρούσεις αυταρχικών καθεστώτων βγάζουν ειδήσεις.