Neom η φουτουριστική πόλη στη Σαουδική Αραβία

Η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας αποκάλυψε σχέδια την περασμένη εβδομάδα για την δημιουργία της πόλης Neom, η ιδέα της οποίας προτάθηκε για πρώτη φορά πριν από ενάμιση χρόνο. Ως μέρος του έργου, το Ριάντ σχεδιάζει μια τεράστια μεγαδομή που ονομάζεται The Line.

Πρόκειται να αποτελείται από δύο παράλληλους ουρανοξύστες που θα εκτείνονται σε μήκος 170 χιλιομέτρων, από την ακτή της Ερυθράς Θάλασσας μέσω της ερήμου προς τα βουνά, θα έχουν πλάτος 200 μέτρα και ύψος 500 μέτρα (υψηλότερο από τους περισσότερους πύργους του κόσμου) και θα περιτριγυρίζονται από γιγάντιους καθρέφτες.

Τα αρχικά σχέδια παρουσίαζαν μια πόλη με τεχνητή νοημοσύνη, με ιπτάμενα ταξί και ένα τεχνητό φεγγάρι. Τον Ιανουάριο του 2021, αυτό το σχέδιο έγινε πιο συγκεκριμένο και απτό όταν ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν παρουσίασε τη Γραμμή (The Line), μια γραμμική αστική ανάπτυξη κοινοτήτων μήκους 170 χιλιομέτρων, που συνδέονται με ένα υπόγειο δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών. Θα συνδέσουν την ακτογραμμή της Ερυθράς Θάλασσας με τα βουνά και τις κοιλάδες της βορειοανατολικής Σαουδικής Αραβίας.

Παρουσιάζοντας το μεγαλεπήβολο εγχείρημα, ο Σαουδάραβας διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δήλωσε ότι “αυτός ο σχεδιασμός θα προκαλέσει τις παραδοσιακές επίπεδες, οριζόντιες πόλεις και θα δημιουργήσει ένα μοντέλο για τη διατήρηση της φύσης και τη βελτίωση της ανθρώπινης βιωσιμότητας. “Η Γραμμή θα αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στην αστική ζωή σήμερα και θα ρίξει φως σε εναλλακτικούς τρόπους ζωής».

Εκτός από τις κατοικημένες περιοχές που θα έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενήσουν 9 εκατομμύρια ανθρώπους, η Γραμμή θα περιλαμβάνει καταστήματα και χώρους αναψυχής, σχολεία και πάρκα. Τα δελτία τύπου διαφημίζουν διάφορα άλλα χαρακτηριστικά: τον κυρίως οριζόντιο σχεδιασμό κατοικιών και καταστημάτων, το σύστημα μεταφοράς που θα συνδέει και τις δύο άκρες της πόλης, το γεγονός ότι θα λειτουργεί με ανανεώσιμες και βιώσιμες πηγές ενέργειας. Η Γραμμή είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό του τεράστιου έργου Neom για τη Σαουδική Αραβία που περιλαμβάνει γεωργικές και βιομηχανικές περιοχές, τουριστικά αξιοθέατα και ένα αεροδρόμιο.

THE LINE is a city where you are never more than a two-minute walk from nature, and always surrounded by its beauty. #TheLINE #NEOM pic.twitter.com/SIPtlvbPAQ

— NEOM (@NEOM) July 31, 2022

Χτισμένο στη βορειοδυτική ακτή της Σαουδικής Αραβίας κατά μήκος της Ερυθράς Θάλασσας, η NEOM σχεδιάζεται να είναι ένα «ζωντανό εργαστήριο», ένας κόμβος για την καινοτομία και τις επιχειρήσεις, που θα χρησιμοποιούν τη NEOM ως βάση για την έρευνα, την επώαση και την εμπορευματοποίηση νέων τεχνολογιών. Κυριολεκτικά μεταφρασμένο στα αγγλικά ως New Future (το όνομα Neom προέκυψε συνδυάζοντας την ελληνική λέξη νέο με την Αραβική λέξη mustaqbal, που σημαίνει μέλλον), η NEOM περιγράφεται ως ένα βιώσιμο οικοσύστημα που έχει σχεδιαστεί για να αποτελέσει πρότυπο για τα επόμενα χρόνια. Αναμένεται μάλιστα να φτάσει το 1 εκατομμύριο κατοίκους μέχρι το 2030.

H NEOM δεν έχει να κάνει με την οικοδόμηση μιας έξυπνης πόλης, αλλά με την οικοδόμηση της πρώτης γνωστικής πόλης, όπου οι καλύτερες τεχνολογίες τροφοδοτούνται με δεδομένα και νοημοσύνη για να αλληλεπιδρούν απρόσκοπτα με τον πληθυσμό της.
Τζόζεφ Μπράντλεϊ – NEOM Technology & Digital CEO

Η αντίθετη γνώμη

Οι Σαουδάραβες μπορεί να πιστεύουν ότι αυτό είναι ένα εντελώς πρωτότυπο έργο, αλλά τουλάχιστον όσον αφορά τη μορφή, οι αρχιτεκτονικές του εικόνες είναι μάλλον ξεπερασμένες. Το 1965, οι Αμερικανοί αρχιτέκτονες Michael Graves και Peter Eisenman είχαν σχεδιάσει τη Γραμμική Πόλη. Το όραμά τους περιελάμβανε τη δημιουργία ενός συνεχούς γραμμικού, αστικού μπλοκ κατά μήκος της ανατολικής ακτής, από τη Βοστώνη μέχρι την Ουάσιγκτον, και επικεντρώθηκε ιδιαίτερα σε μια έκταση 35 χιλιομέτρων στο Νιου Τζέρσεϊ. Τα σχέδιά τους προέβλεπαν μια τεράστια δομή που θα αποτελείται από δύο τεράστιες αρχιτεκτονικές δομές, τη μια για τη βιομηχανία και η άλλη για τη στέγαση, τα γραφεία και τα καταστήματα.

Ο αρχιτέκτονας και ιστορικός Ελιγιάχου Κέλλερ όμως, που υπηρετεί ως συντονιστής των σπουδών Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο SCE Negev School of Architecture, ερεύνησε πώς οι φόβοι για τον πυρηνικό Αρμαγεδδώνα και την αποκαλυπτική σκέψη επηρέασαν τις αρχιτεκτονικές εικόνες και οράματα στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και δεν συμμερίζεται την ουτοπική εικόνα που προβάλλουν οι Σαουδάραβες για τη Neom.

“Δεν νομίζω ότι [οι Σαουδάραβες] καταλαβαίνουν πόσο προβληματική είναι η πρότασή τους και νομίζω ότι αγνοούν τα σημαντικά και πολύ σοβαρά ερωτήματα στην καρδιά του έργου. Πίσω από αυτό κρύβεται μια τυφλή πίστη στη δύναμη της τεχνολογίας στο να λύσει τα προβλήματα της ανθρωπότητας. Αυτές είναι εικόνες που ταιριάζουν στη δημοφιλή αντίληψη για το πώς πρέπει να μοιάζει το μέλλον – αστραφτερό, λαμπερό, γεμάτό νέον. Δεν θέτουν καν το ερώτημα γιατί πρέπει να πάνε σε αυτό το μέρος, στην έρημο ή τι είδους κοινότητα υποτίθεται ότι υπάρχει εκεί ή τι είδους κυβέρνηση θα υπάρξει και ποιος θα χτίσει αυτό το τρελό έργο».

«Τις τελευταίες δεκαετίες», λέει ο Keller, «μάθαμε ότι είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε ένα νέο μέρος από την αρχή. Οι πόλεις που χτίστηκαν σε όλο τον κόσμο και στο Ισραήλ, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, λειτουργούν λιγότερο καλά από τις πόλεις που υπήρχαν εδώ και πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα». Και συνεχίζει «Δεν υπάρχει λόγος να χτιστεί μια νέα πόλη όπως αυτή. Αντίθετα, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες, σκέψη και πόροι για να βρούμε πώς να μετατρέψουμε το Ριάντ σε μια πόλη χωρίς εκπομπές ρύπων και χωρίς αυτοκίνητα. Δεν χρειάζεται να ξεκινήσουμε από το μηδέν. Η σκέψη που λέει ότι είναι δυνατό να χτιστεί μια νέα πόλη από το μηδέν είναι ακριβώς αυτό που οδήγησε στην τρέχουσα κατάσταση – προαστιακές περιοχές όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται πλήρως από το να έχουν το δικό τους αυτοκίνητο, πόλεις που δεν είναι καθόλου προσβάσιμες με τα πόδια και όπου πρέπει να μπεις στο αυτοκίνητο μόνο για να αγοράσεις λίγο γάλα. Η προσπάθεια για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής κρίσης πρέπει να επικεντρωθεί στη βελτίωση των υπαρχουσών πόλεων μας, όχι στη δημιουργία νέων».

Το αν η ΝΕΟΜ θα είναι ένα ουτοπικό ή δυστοπικό εγχείρημα αναμένεται να φανεί μέσα στα επόμενα 3 χρόνια, μέχρι το 2024 δηλαδή, όπου υπολογίζεται ότι θα υποδεχθεί τους πρώτους κατοίκους της.

Πηγές: neom.com, haaratz.com, ft.com, tomorrow.city