Η ιστορία της φωτογραφίας με το τανκ στην πύλη του Πολυτεχνείου

Στις 15 Νοεμβρίου κατέβασαν τις αστυνομικές αύρες στο Πολυτεχνείο . Ένα από αυτά τα οχήματα πέρασε πάνω από μια φοιτήτρια στα Χαυτεία – εκείνη τη στιγμή βρισκόμουν στην Πατησίων. Την έκανε λιώμα. Το μόνο που πρόλαβα να φωτογραφίσω ήταν οι κηλίδες του αίματός της. Την έκανε λιώμα. Πέρασε από πάνω της όπως την κυνηγούσε.

Η Αθήνα ήταν ένα καζάνι που έβραζε. Τα μάτια μας έκλαιγαν από τα δακρυγόνα που έπεφταν. Εμείς, φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφοι, ήμασταν από το πρωί έως που έδυε ο ήλιος στους δρόμους.

Φωτογράφιζα τα γεγονότα και το βράδυ επέστρεφα στο γραφείο, έμπαινα στον σκοτεινό θάλαμο και στη συνέχεια έψαχνα να βρω τις εικόνες εκείνες που θα έστελναν στο εξωτερικό και θα μετέφεραν την κατάσταση που επικράτησε εκείνες τις μέρες στην Αθήνα .

Στις 16 του μηνός έγινε η μεγαλύτερη συγκέντρωση κόσμου που θα μπορούσες να φανταστείς έξω από το Πολυτεχνείο. Μέχρι το μεσημέρι. Στη συνέχεια κατέβασαν ξανά τις αύρες. Οι αστυνομικοί άρχισαν να πυροβολούν στον αέρα.

Την ημέρα πυροβολούσαν με σφαίρες καουτσούκ. Το βράδυ χρησιμοποιούσαν πραγματικά πυρά, σφαίρες κανονικές. Είχαν ακροβολιστεί γύρω από το Πολυτεχνείο σε όλες τις ταράτσες και τις σκεπές των σπιτιών για να μην τους βλέπουμε. Από εκεί πυροβολούσαν. Είδα αρκετός κόσμος να τραυματιστεί μπροστά μου…

Νοέμβρης μήνας, πεντέμισι έξι φεύγαμε, γυρίζαμε στα γραφεία μας. Το Assosciated Press ήταν ψηλά στην Ακαδημίας, κοντά στη Βουλή. Κατά τις εννιά εννιάμισι βγαίνω έξω να πάρω λίγο καθαρό αέρα από τα χημικά. Τότε άκουσα ερπύστριες τανκ, τα οποία κατέβαιναν μπροστά από τη Βουλή με κατεύθυνση προς την Πατησίων.

Πήγα στον διευθυντή μου και του είπα να βγει για να ακούσει τον θόρυβο των ερπυστριών. Βγαίνουμε μαζί, ακούει και μου λέει: «Shit , man. Δεξαμενές. Πάρτε τις κάμερές σας και πηγαίνετε» .

– Εγώ θα πάρω τις μηχανές μου και θα τρέξω. Ποιος όμως θα γράψει το στόρι;

– Όταν θα γυρίσεις, θα μας πεις…

– Ααα, δεν γίνεται αυτό. Η δουλειά μου είναι να φωτογραφίζω. Η Δουλειά του δημοσιογράφου είναι να γράψει.

Ήθελα να έχω κάποιον μαζί μου. Το να με δουν να περπατάω με τις μηχανές στα χέρια ήταν πολύ επικίνδυνο. Τελικά τον έπεισα και κατεβήκαμε κάτω.

Αυτός είχε μια Jaguar 2.4 με αγγλικές πινακίδες. Ήταν ξένος ανταποκριτής και είχε δικαίωμα να τις φέρει. Κατεβαίνοντας την Αμερική με το αυτοκίνητο, πέσαμε πάνω στη φάλαγγα.

Δέκα δώδεκα τανκ και δίπλα να πηγαίνει μια Jaguar. Ψάχναμε να βρούμε έναν χώρο για να χωθούμε στη φάλαγγα. Οι οδηγοί είδαν τι προσπαθούσαμε να κάνουμε. Άνοιξαν και μπήκαμε μες στη φάλαγγα.

Κατεβαίναμε προς την Ομόνοια. Κάποια στιγμή μας πλησιάζει ένα αστυνομικό αυτοκίνητο. Ένας αστυνομικός με περίστροφο στο χέρι αφού μας στάθηκε αρκετά επίθετα μας λέει «φύγετε από εδώ».

Κατεβάζω το παράθυρο και χωρίς να πω κουβέντα, τον κοιτάζω με αυστηρό βλέμμα, βάζω τον δείκτη στο στόμα και με όση δύναμη έχω στον αστυνομικό «σσς». Ψαρώνει. Μάλλον σκέφτηκε πως –για να του κάνω σήμα να σωπάσει– είτε της CIA είτε της Intelligence Service θα είμαστε. Κάτι είπε στον συνοδηγό του, κάνανε δεξιά και φύγανε.

Ήμουν αρκετά τρελός. Τη ζωή μου δεν την υπολόγιζα. Είχα καλύψει αρκετούς πολέμους. Σκέφτηκα λοιπόν so what? Έγινε ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε στο Πολυτεχνείο.

Τα τανκ πήραν θέση όλα μπροστά στο Πολυτεχνείο με αναμμένους προβολείς. Ο επικεφαλής στάθηκε στην πύλη μπροστά και οι υπόλοιποι απλώθηκαν δεξιά και αριστερά.

Το αυτοκίνητό μας σταμάτησε μπροστά στο Μινιόν.

Κατεβήκαμε και πηγαίνουμε Πατησίων και Στουρνάρη. Εκεί ήταν γεμάτο το σημείο με αστυνομικούς, στρατιώτες και αρκετούς με πολιτικά. Αυτοί ήταν οι παρακρατικοί. Κυνηγούσαν τον κόσμο και τον χτύπαγαν ανηλεώς με ξύλα και ρόπαλα .

Βγάζω τη μηχανή μου ήρεμα και με τα φώτα του δρόμου και τους προβολείς, χωρίς να χρησιμοποιήσω φλας, άρχισα σιγά… κλικ, κάτω η μηχανή… κλικ, κάτω η μηχανή.

Το καρούλι είχε 36 φωτογραφίες μέσα – τα έβγαζα και τα έδινα στον διευθυντή μου. Σκεφτόμουν δεν μπορεί, θα με αρπάξουν· η Μπουμπουλίνας είναι πολύ κοντά.

Η δεύτερη συγκυρία που με βοήθησε να μείνω εκεί ήταν όταν μετά από δεκαπέντε λεπτά το αργότερο βλέπω έναν αστυνόμο τον οποίο δεν ήξερα. Τις ημέρες εκείνες βέβαια με τα γεγονότα ο ένας έβλεπε τον άλλο. Στις διαδηλώσεις αστυνομικοί και φωτορεπόρτερ ήμασταν δίπλα. Αυτός μάλλον με είχε εντυπώσει στο μυαλό του.

Μου λέει: «Τι κάνεις εσύ εδώ;» με αστυνομικό υφάκι. Του απαντάω: «Κύριε διοικητά, ήρθα να πάρω μερικές φωτογραφίες για το πρακτορείο μου». Και τι μου λέει; «Κάτσε εδώ. Θέλω να σε βλέπω».

Άλλο που δεν ήθελα. «Εντάξει, εδώ θα είμαι». Όσοι ήταν γύρω μου άκουσαν τον διάλογό μας. Και σκέφτηκαν ότι για να λέει ο διοικητής «κάτσε εδώ» , δικός μας είναι.

Να μιλήσω τώρα για όσα συνέβησαν εκείνες τις ώρες στο Πολυτεχνείο…Έχουν συγκλονιστικές στιγμές. Να βλέπεις παιδιά από τα παράθυρα να ανοίγουν τα πουκάμισά τους στα κανόνια μπροστά και να λένε: «Είμαστε αδέλφια» ή «Ελάτε μαζί μας» ή «Είμαστε άοπλοι». Καλούσαν τους φαντάρους να μπουν στο Πολυτεχνείο και να ενωθούν μαζί τους. Οι φαντάροι δίσταζαν. Αυτοί που δεν δίσταζαν και έβριζαν τους φοιτητές ήταν οι αστυνομικοί.

Ο λοχίας στο τανκ απέναντι από την πύλη σε ένα χέρι κρατούσε τον ασύρματο και στο άλλο περίστροφο. Τον άκουγα να μιλάει και να λέει «μάλιστα, μάλιστα… διατάξτε, διατάξτε» . Τον άκουγα. Είχαμε απόσταση 15-20 μ.

Αφού τράβηξα τρεις φωτογραφίες, η ώρα φτάνει παρά πέντε. Τότε βλέπω τον πυργίσκο του τανκ να γυρίζει ανάποδα και το όχημα να φουλάρει τη μηχανή. Και ήρθε απέναντι, δίπλα μου, στο άλλο πεζοδρόμιο.

Μαρσάρει, βγάζει ένα ντουμάνι καπνό και με όση δύναμη είχε πέφτει πάνω στα δύο κολονάκια στην κύρια είσοδο του Πολυτεχνείου. Εκείνη τη στιγμή πέφτουν τα παιδιά που ήταν πάνω στα κολωνάκια.

Το τανκ ταρακούνησε τις κολώνες αλλά δεν τις έριξε. Οπότε σταματημένο όπως είναι, ανεβάζει ταχύτητα και με όση δύναμη είχε παρασέρνει ό,τι βρίσκει μπροστά του. Πίσω από τα κάγκελα είχαν βάλει τη Mercedes του πρυτάνεως για φράγμα. Την παρέσυρε 12 μ. μέσα.

Συνήλθα από το σοκ και πήγα ακριβώς στο κέντρο της οδού Πατησίων για να έχω καλύτερη οπτική γωνία με το τανκ μέσα. Στη συνέχεια εισέβαλαν ο στρατός και η αστυνομία. Εκείνη την ώρα άκουσα εκατοντάδες πυροβολισμούς, εκατοντάδες βογκητά.

Όταν πήγα στο κέντρο της Πατησίων για να πάρω τις δυο τρεις φωτογραφίες με το τανκ μες στο Πολυτεχνείο, πέσανε πάνω μου δυο αστυνομικοί με δοκάρια σημειώνοντας το κεφάλι μου. Προσπαθούσαν να μου πάρουν τις μηχανές.

Έκανα δυο ζιγκ ζαγκ, απέφυγα τα χτυπήματα, έκανα μεταβολή και τρέχοντας ζιγκ ζαγκ γιατί ο ένας πήγε να βγάλει το περίστροφο, έφτασα στο γραφείο και έστειλα τις φωτογραφίες στο εξωτερικό για να μάθει ο κόσμος τι έγινε το βράδυ.

Οι φωτογραφίες οι δικές μου και το βίντεο του Άλμπερτ Κουράντ έδειξαν την αλήθεια και διέψευσαν τον Παττακό γιατί η επομένη είχε καλέσει τους δημοσιογράφους στο Υπουργείο Εσωτερικών και είπε «τι είναι αυτά που λέτε; Δεν έγινε τίποτε στο Πολυτεχνείο χθες το βράδυ. Απολύτως τίποτε» .

Αλλά το μεσημέρι που ήρθαν οι εφημερίδες από την Αγγλία, την Ιταλία, τη Γερμανία και είχαν τις φωτογραφίες μου στην πρώτη σελίδα, τότε μας ξανακαλεί και μας λέει «πρέπει να μπούμε μέσα για να τελειώσει αυτή η ιστορία με τα παλιόπαιδα» .

Αφού έστειλα τις φωτογραφίες, πήρα τις μηχανές μου και ξανακατέβηκα στο Πολυτεχνείο, εξήγησε την ώρα το πρωί. Φωτογράφισα αστυνομικούς και πυροσβέστες με τις μανίκες να καθαρίσουν το πεζοδρόμιο και τον χώρο μες στο Πολυτεχνείο.

Μπήκα μέσα χωρίς να ρωτήσω κανέναν και είδα εκατοντάδες παπούτσια, τα Ελβιέλα, τα αριστερά και τα αριστερά, δεκάδες σκισμένα που πεταμένα δεξιά κάτω, παντελόνια σκισμένα και κάποιες κηλίδες αίματος που δεν είχαν προλάβει να τις καθαρίσουν. Είναι αυτά που είδα.

Ακόμη και με το ερώτημα: πρόλαβαν ή δεν πρόλαβαν να φύγουν οι φοιτητές που ήταν ανάμεσα στην πύλη και τη Mercedes; Και πόσους πάτησε το τανκ;

Τιμή και δόξα σε αυτά τα παιδιά. Είναι λιγοστοί αυτοί που ξέρουμε. Αλλά είναι πολλοί οι άγνωστοι σ’ εμάς ήρωες.