Πώς από την απαξίωση της πρόληψης και της απεξάρτησης φτάσαμε στο λουκέτο που ετοιμάζει η κυβέρνηση

Από το 902.gr / Του Παναγιώτη Κατηφέ*

• 1992, κατατίθεται κοινή πρόταση νόμου βουλευτών του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού που στηρίχτηκε και από ορισμένους βουλευτές της ΝΔ, για διαχωρισμό των ναρκωτικών σε «σκληρά» και «μαλακά» και την αποποινικοποίηση της κάνναβης. Το 2001, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ επαναφέρουν το ζήτημα προτείνοντας παράλληλα να γίνεται ελεγχόμενη χορήγηση ουσιών μέσω ειδικών ιατρικών κέντρων.
• 2003, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας – Πρόνοιας περί νομοθεσίας του ΕΣΥ επιχειρεί την κατάλυση του αυτοδιοικούμενου χαρακτήρα του ΚΕΘΕΑ, πλήττοντας τη βασική αρχή της θεραπευτικής αυτονομίας της θεραπευτικής κοινότητας. Κάτω από έντονες αντιδράσεις, η πρόταση αποσύρεται.
• 2004, καταγράφεται μείωση 40% των κρατικών κονδυλίων για τα προγράμματα πρόληψης και απεξάρτησης.
• 2005, με Προεδρικό Διάταγμα της ΝΔ, μέρος της απεξάρτησης μπορούν να αναλαμβάνουν ΜΚΟ και ιδιωτικοί φορείς.
• 2005, με τη ΝΔ στη δημοτική αρχή Αθήνας διοργανώνεται το πρώτο «αντιαπαγορευτικό φεστιβάλ κάνναβης» στην πλατεία Συντάγματος, με συνδιοργανωτή τον ΣΥΝ.
• 2006, το πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής με βάση το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά όρισε την εξάρτηση ως «χρόνια υποτροπιάζουσα αυτοπροκαλούμενη νόσο». Δηλαδή, η εξάρτηση είναι «ασθένεια», άρα κουκουλώνονται κοινωνικά αίτια και ευθύνες. Είναι «αυτοπροκαλούμενη», άρα φταίει ο ίδιος ο χρήστης που από θύμα γίνεται θύτης. Είναι «χρόνια», άρα λύση είναι η συντήρηση του χρήστη σε ένα λειτουργικό επίπεδο με τα υποκατάστατα (μεθαδόνη, βουπρενορφίνη). Είναι «υποτροπιάζουσα», άρα δεν χρειάζονται δομές θεραπείας και επανένταξης, αφού ο χρήστης θα ξανακυλήσει. Παράλληλα διαχωρίστηκαν η χορήγηση υποκατάστατων ηρωίνης από την ψυχοκοινωνική στήριξη του χρήστη, ανοίγοντας τον δρόμο για τη συνταγογράφησή τους. Ολα τα παραπάνω ψηφίστηκαν από ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ.
• 2008, με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης της ΝΔ για τα ναρκωτικά, προτείνεται η σύνδεση των «στεγνών» προγραμμάτων με τα προγράμματα μεθαδόνης και η χορήγηση μεθαδόνης και από νοσοκομεία, φυλακές, στρατιωτικά νοσοκομεία, αλλά και από ΜΚΟ και ιδιώτες.
• 2009-2011, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ μεταφέρει τις μονάδες υποκατάστασης στα δημόσια νοσοκομεία, υποβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο την ψυχοκοινωνική στήριξη του χρήστη. Ταυτόχρονα προωθείται η συνταγογράφηση βουπρενορφίνης από ιδιώτες ιατρούς και η χαλάρωση της παρακολούθησης των θεραπευόμενων του ΟΚΑΝΑ για να μειωθεί η λίστα αναμονής.
• 2011, με τον ν.3963/2011 του ΠΑΣΟΚ, ουσιαστικά αποποινικοποιείται η ιδία χρήση, ενώ η κατοχή, η προμήθεια και η καλλιέργεια κάνναβης θεωρούνται πταίσμα.
• 2012, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ και ορισμένοι βουλευτές της ΝΔ ψηφίζουν τον Κώδικα Ναρκωτικών, ο οποίος μειώνει στα 500 ευρώ το πρόστιμο για καλλιέργεια κάνναβης. Παράλληλα εισάγει το αντιδραστικό ιδεολόγημα περί «αυτοπροσβολής και ελεύθερης διάθεσης του σώματος με μικροποσότητα ναρκωτικών για ατομική χρήση».
• 2012, η κυβέρνηση της ΝΔ φέρνει για διαβούλευση το πρώτο νομοσχέδιο για ίδρυση Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) στη βάση σχεδιασμών του ΟΚΑΝΑ με τον δήμο Αθηναίων.
• 2013, με τον ν. 4139/2013 που ψήφισαν ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ουσιαστικά ανοίγει η πόρτα στην ιδιωτικοποίηση της πρόληψης και της θεραπείας.
• Τα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης οι προϋπολογισμοί σε Κέντρα Πρόληψης και θεραπευτικά προγράμματα συρρικνώνονται, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση προγραμμάτων και παρεχόμενων υπηρεσιών (π.χ. κλείνουν τα κέντρα διπλής διάγνωσης του ΚΕΘΕΑ, συρρικνώνονται τα προγράμματα). Για εξοικονόμηση πόρων ο ΟΚΑΝΑ προωθεί τη μέθοδο στα προγράμματα μεθαδόνης, με αποτέλεσμα τελικά την εκτροπή της στις πιάτσες.
• 2016, επί συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ ψηφίζονται νομοσχέδια για την καλλιέργεια κάνναβης (2016 κλωστική και 2018 τελικά προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης), ξεκινώντας τη συζήτηση για άνοδο στα προϊόντα κάνναβης με περιεκτικότητα από 0,2% σε 0,8%. Όλα αυτά με την ψήφο των ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι.
• 2017, η έκθεση του ΕΚΤΕΠΝ καταγράφει μείωση των προϋπολογισμών του ΚΕΘΕΑ κατά 50% και του ΟΚΑΝΑ κατά 30%.
• 2019, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ φέρνει πολυνομοσχέδιο του υπ. Υγείας που προβλέπει την ίδρυση Χώρων Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ), τη διασύνδεση των «στεγνών» θεραπευτικών προγραμμάτων με τα προγράμματα υποκατάστασης, τη συνταγογράφηση υποκατάστατων ηρωίνης από ιδιώτες ιατρούς. Το πολυνομοσχέδιο αυτό ψηφίστηκε από ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, Ενωση Κεντρώων και Χρυσή Αυγή. Το ίδιο έτος με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θεσμοθετήθηκαν και οι όροι λειτουργίας ιδιωτικών δομών απεξάρτησης.
• 2019, η κυβέρνηση της ΝΔ καταργεί με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου το αυτοδιοίκητο του ΚΕΘΕΑ.
• 2020, η κυβέρνηση της ΝΔ επεκτείνει νομοθετικά τη δυνατότητα να μπορούν να λειτουργούν δήμοι και Περιφέρειες Χώρους Εποπτευόμενης Χρήσης.