Πακιστάν: Μια κλιματική καταστροφή λόγω μουσώνων, καύσωνα και παγετώνων που λιώνουν

Την άνοιξη, σε μία περίοδο σχεδόν τριών μηνών, το Πακιστάν έσπασε ρεκόρ διάρκειας και έντασης καύσωνα. Οι καύσωνες πριν την περίοδο των καλοκαιρινών μουσώνων, ειδικά τον Μάιο, δεν είναι σπάνιοι σε ολόκληρη την περιοχή της νότιας Ασίας. Όμως φέτος η χώρα κατέγραψε τον θερμότερο Μάρτιο τουλάχιστον για τα τελευταία 60 χρόνια που γίνονται συστηματικές καταγραφές, με μέση ανώτερη θερμοκρασία 33.1ºC. Και ο ξηρός καύσωνας συνεχίστηκε τους επόμενους μήνες, με τις θερμοκρασίες τον Μάιο να βρίσκονται συστηματικά πάνω από 45ºC και να φτάνουν συχνά και τους 50ºC. Όπως σημείωνε τότε η πακιστανική μετεωρολογική υπηρεσία, οι θερμοκρασίες βρίσκονταν σταθερά 5-8 βαθμούς πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα.

Το πρώτο αποτέλεσμα εκείνης της περιόδου ακραίου καύσωνα, που σύμφωνα με επιστήμονες έγινε 30 φορές πιο πιθανός λόγω της κλιματικής κρίσης, ήταν η ζημιά στις καλλιέργειες — οι υπολογισμοί έκαναν λόγο για μειωμένη σοδειά κατά 10-35% στις επαρχίες Χαριάνα, Ουτάρ Πραντές και Πουντζάμπ.

Το δεύτερο αποτέλεσμα ήταν το μαζικό λιώσιμο παγετώνων στις βουνοκορφές των οροσειρών που διασταυρώνονται στο Πακιστάν, Ιμαλάια, Χίντου Κους και Καρακόραμ. Το Πακιστάν είναι το μέρος με τους περισσότερους παγετώνες στον πλανήτη εκτός του Αρκτικού και Ανταρκτικού κύκλου, με 7.000 από αυτούς να κοσμούν τα βουνά του και να τροφοδοτούν τα ποτάμια της περιοχής.

Ήδη από τα μέσα Ιουλίου, το λιώσιμο των παγετώνων αυτών είχε δημιουργήσει χιλιάδες λίμνες, το νερό των οποίων έφραζε ο εναπομείνας πάγος. Σύμφωνα με προειδοποιήσεις της κυβέρνησης του Πακιστάν, 33 από αυτές τις λίμνες κινδύνευαν να σπάσουν το φυσικό τους φράγμα, και να προκαλέσουν καταστροφή.

Κι ύστερα ήρθε το τρίτο αποτέλεσμα του ανοιξιάτικου καύσωνα — η πιο έντονη εποχή βροχόπτωσης των τελευταίων 30 ετών. Οι μετεωρολόγοι επισημαίνουν τακτικά πως οι περίοδοι ακραίου καύσωνα δημιουργούν με τη σειρά τους περιόδους ακραίων βροχοπτώσεων, καθώς ο αυξημένος όγκος νερού που εξατμίζεται επιστρέφει με μεγαλύτερη βιαιότητα.

Επαρχίες του Πακιστάν έχουν δει το τελευταίο διάστημα έως και πάνω από 780% αυξημένη βροχόπτωση σε σχέση με τα κανονικά επίπεδα για την εποχή, που είναι ούτως ή άλλως υψηλά καθώς πρόκειται για εποχή μουσώνων.

Οι συνεπακόλουθες πλημμύρες διαρκείας, έχουν πλήξει σύμφωνα με τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Σεχμπάζ Σαρίφ 33 εκατομμύρια ανθρώπους. Περισσότερα από 300.000 σπίτια έχουν καταστραφεί, αφήνωντας γύρω στο 1.000.000 ανθρώπους ξεσπιτωμένους, ενώ από τα μέσα Ιουνίου έχουν πεθάνει λόγω των πλημμυρών περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι. Οι αριθμοί αυτοί είναι σχεδόν δεδομένα υποκαταγραφές των πραγματικών, καθώς η καταστροφή είναι ακόμα εν εξελίξει.

Φράγματα έχουν σπάσει, κοιλάδες έχουν πλημμυρίσει, ενώ η ζημιά στις καλλιέργειες, ειδικά στην επαρχία Σιντ στην οποία ο Ινδός ποταμός και άλλα ποτάμια ξεχύνονται στην Αραβική θάλασσα, είναι σε μεγάλο βαθμό ολική. Καλλιέργειες ρυζιού, βαμβακιού, πιπεριάς τσίλι, αλλά και χουρμάδων, είναι κάποιες από τις σημαντικότερες της περιοχής, και θα είναι μειωμένες κατά τουλάχιστον 80%.

Οι ιθύνοντες περιγράφουν την κατάσταση ως μία «ανθρωπιστική καταστροφή επικών διαστάσεων», και πρόκειται για μία καταστροφή στην οποία οι ντόπιοι έχουν από τα μικρότερα μερίδια ευθύνης. Ο μέσος κάτοικος του Πακιστάν είναι υπεύθυνος για 15 φορές λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου από τον μέσο Αμερικανό, και αυτός ο υπολογισμός αφορά μονάχα το πολύ πρόσφατο παρελθόν.

Ιστορικά, στην εποχή των ορυκτών καυσίμων ο Δυτικός κόσμος και δη οι ΗΠΑ έχουν εκπέμψει τη μερίδα του λέοντος των αερίων που είναι υπεύθυνα για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και συνεπώς για την καταστροφή που πλήττει το Πακιστάν σήμερα. Μόνη της η υπερδύναμη είναι υπεύθυνη για περίπου το 25% των συνολικών εκπομπών αερίων ρύπων. Το Πακιστάν είναι υπεύθυνο για λιγότερο από το 0,5%, όμως είναι η 6η χώρα στον κόσμο σε κίνδυνο καταστροφών που συνδέονται με την κλιματική κρίση.

Η κλιματική επίδραση, μάλιστα, δεν είναι ο μόνος τρόπος που οι ΗΠΑ έχουν συμβάλλει στην παρούσα καταστροφή. Το Πακιστάν βρίσκεται σε μία ιδιότυπη πολιτική κρίση, με τον πρωθυπουργό Ιμράν Κχαν να γίνεται τον Απρίλιο ο πρώτος στην ιστορία της χώρας που καθαιρείται από «ψήφο μη εμπιστοσύνης» στην Εθνική Συνέλευση. Η ψήφος αυτή ήταν αποτέλεσμα μιας δεκαήμερης συνταγματικής κρίσης, που ενέπλεκε τον Κχαν, τον πρόεδρο της χώρας Άριφ Άλβι, των Ανώτατο Δικαστή, την αντιπολίτευση και πιέσεις των ΗΠΑ.

Ο ίδιος ο Κχαν κατήγγειλε πως η αντιπολίτευση πιέστηκε να διεξάγει ένα κοινοβουλευτικό πραξικόπημα εναντίον του από τις ΗΠΑ, καθώς ο ίδιος δεν συναινούσε να παραμείνει η χώρα ως βάση των πτήσεων αμερικανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών που θα διεξάγουν επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν. Επιπλέον ο Κχαν διατηρούσε μια πολιτική φιλική προς τη Ρωσία και την Κίνα, ενώ διεξήγε ειρηνευτικές συνομιλίες με τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν αλλά και με το πακιστανικό παρακλάδι τους.

Η επακόλουθη πολιτική κρίση, με τον Κχαν να διοργανώνει συνεχώς από τον Απρίλιο μεγάλες λαοσυνάξεις ζητώντας τη διεξαγωγή εκλογών και τη νέα κυβέρνηση να έχει μειωμένη αναγνώριση από τον λαό, δεν έχει βοηθήσει το κράτος να αντιδράσει επαρκώς στα μετεωρολογικά γεγονότα.