Ο Αγιος Βασίλης υπάρχει

Λοιπόν, εάν διαβάζετε αυτό το κείμενο, συγχαρητήρια, τα καταφέρατε! Τα καταφέρατε να επιβιώσετε από αυτό το δυσοίωνο, γρουσούζικο, δίσεκτο 2020. Πετύχατε καταρχάς να γλιτώσετε από τον κορονοϊό, μετά να διατηρήσετε τα λογικά σας αλώβητα και τον συναισθηματικό σας κόσμο άθικτο από την καραντίνα, εντός λογικών πλαισίων εννοείται. Επίσης, ελπίζω πως κατορθώσατε, σε γενικές γραμμές, να τη βγάλετε καθαρή κι από την επέλαση των χρυσοχοϊκών ορδών επί δικαίους και αδίκους, εύχομαι να περάσατε σχετικά αλώβητοι κι από τις Συμπληγάδες της φτώχειας και της ανεργίας, κι ορίστε τώρα, αντικρίζετε το μέλλον με αισιοδοξία, συγκρατημένη μεν, πάντως αισιοδοξία.

Η Γη μόλις ολοκλήρωσε το φρενιτιώδες τροχιακό ταξίδι της γύρω από τον Ηλιο, τρέχοντας με τσίτα τα γκάζια, με τριάντα χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, που σημαίνει 108 χιλιάδες χιλιόμετρα την ώρα (!), κι αυτήν την ολοκλήρωση της περιφοράς την ονομάζουμε «έτος», όπως το 2020, που μπορεί να πάει στα τσακίδια. Οι Ιταλοί είχαν αναρτήσει κάποιες φωτεινές επιγραφές που έλεγαν «2020 VAFFANCULO» – λίγα να λέμε, πολλά να καταλαβαίνουμε.

Τέλος πάντων, το ’20 έφυγε όπως έφυγε και τώρα έχουμε εναποθέσει τις ελπίδες μας στη νέα περιστροφή της Γης γύρω από τον Ηλιο, που την ονομάζουμε «έτος 2021» αδικαιολογήτως και ίσως λίγο χαζοειδώς, αλλά, τι να κάνουμε, αυτή είναι η ανθρώπινη συνθήκη.

Λοιπόν, δεν ξέρω εάν σας έφερε δώρα ο Αη Βασίλης, αυτό που ξέρω όμως, και μπορώ να σας το πω μετά βεβαιότητος, είναι πως ο Αγιος Βασίλης υπάρχει! Ναι, υπάρχει αυτός ο παχουλός, ροδομάγουλος, κοκκινοντυμένος γεράκος με τα χιονάτα μαλλιά και την πλούσια γενειάδα, τις ψηλές μαύρες μπότες και τον σάκο στην πλάτη, τιγκαρισμένο με δώρα που φέρνει στα παιδάκια, που επιβαίνει ιπταμένου ταρανδοκίνητου ελκήθρου…

Υπάρχει, γιατί τον συνέλαβε και τον σχεδίασε ακριβώς έτσι ο Σουηδός σχεδιαστής Χάντον Σούντμπλομ, γύρω στο 1920, για λογαριασμό της Κόκα Κόλα, η οποία λίγα χρόνια πριν είχε σταματήσει να χρησιμοποιεί εκχύλισμα φύλλων κόκας στο αναψυκτικό της, αντικαθιστώντας το με καφεΐνη…

Η εταιρεία ήθελε το νέο, πιο ασφαλές και λιγότερο εθιστικό προϊόν της να διασπαρεί σε ολόκληρο το κοινωνικό σώμα, να μπει μέσα στα σπίτια των οικογενειών, να γίνει αποδεκτό απ’ όλους. Ναι, ασφαλώς και μιλώ για τη γνωστή κόκα, απ’ όπου εξάγεται η κοκαΐνη, το γνωστό σκληρό εθιστικότατο ναρκωτικό. Το άλλο συστατικό, που δηλώνεται στην ονομασία του πιο γνωστού εμπορικού προϊόντος στην Ιστορία, είναι η cola, ένας τροπικός καρπός με έντονες διεγερτικές ιδιότητες. Αν προσθέσετε σ’ αυτά και άφθονη ζάχαρη, έχετε ένα ζουμί που τότε, πριν σταματήσει η εταιρεία να βάζει και εκχύλισμα φύλλων κόκας, σε έκανε κυριολεκτικά τούρμπο! Φανταστείτε τώρα να σου το προσφέρει αυτό το αναψυκτικό ένας άγιος – ποιος δεν θα το αγόραζε;

Λοιπόν, το ξαναλέω για να το εμπεδώσουμε: η Κόκα Κόλα Κόμπανι δημιούργησε τη φιγούρα του Αη Βασίλη όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, ασφαλώς αξιοποιώντας παλαιότερα υλικά. Στην προκειμένη περίπτωση ήταν ο Σκανδιναβός άγιος Σίντερ Κλάας, δηλαδή ο Αγιος Νικόλαος, ο προστάτης των ναυτικών, των παιδιών και των εμπόρων, που πέρασε στους Βρετανούς και μετά στους Αμερικανούς ως Σάντα Κλάους, δηλαδή Αγιος Νικόλαος.

Τώρα, βέβαια, εμείς της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας τα έχουμε αλλάξει κάπως τα πράγματα. Εχουμε κρατήσει την εμφάνιση του Σάντα Κλάους, καθώς και τη συμπεριφορά του, την προσφορά δώρων στα παιδιά, αλλά του έχουμε δώσει την ταυτότητα του Αγίου Βασιλείου, του Επισκόπου Καισαρείας, ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, υποτίθεται πως τον 4ο αιώνα είχε μοιράσει στους ανθρώπους της ενορίας του μικρά ψωμιά, μέσα στα οποία υπήρχε ένα κόσμημα ή ένα νόμισμα. Και υποτίθεται πως αυτή ήταν η αρχή του εθίμου της βασιλόπιτας.

Βέβαια, το έθιμο της κοπής της βασιλόπιτας είναι αρχαίο, που αξιοποιήθηκε πολύ βολικά, όπως τόσα άλλα, από τη νέα θρησκεία. Ισως κατάγεται από τα Σατουρνάλια των Ρωμαίων, τις γιορτές προς τιμήν του θεού Κρόνου (Saturn). Στα ρωμαϊκά Κρόνια λοιπόν προσφέρονταν στον θεό οι πρώτοι καρποί της νέας σοδειάς. Τότε γινόταν και κλήρωση μεταξύ των ανθρώπων που λάβαιναν μέρος στη γιορτή και ο τυχερός της ημέρας ονομαζόταν «ο βασιλιάς των Σατουρναλίων»… Κάπως σαν τον τυχερό στις μέρες μας, που θα του πέσει το φλουρί της βασιλόπιτας, έχοντας εξασφαλίσει έτσι καλοτυχία για όλη τη χρονιά, ή αλλιώς «γούρι».

Μια που μιλάμε για το γούρι, να πούμε πως η λέξη παράγεται από τον λατινικό όρο «augurium», που σημαίνει τον (καλό) οιωνό. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας αναφέρει πως στη δημιουργία της λέξης «γούρι» έχει επενεργήσει και η τουρκική λέξη «ugur», που σημαίνει τύχη, ίσως με την ίδια λατινική προέλευση. Το αντίθετο του «ugur είναι το «ugursuz», που σημαίνει δυσοίωνος – μαντέψτε από πού έχει βγει η λέξη «γρουσούζης».

Για να συνοψίσουμε, ο Αη Βασίλης (ο Σάντα Κλάους, ή Σάντα Κλος, όπως προφέρεται η λέξη στα αμερικανικά αγγλικά) υπάρχει, όπως είπαμε, και απόδειξη είναι πως συνεχίζει να φέρνει ζεστά δισεκατομμύρια δολάρια στα ταμεία της πασίγνωστης εταιρείας αναψυκτικών και παρεμπιπτόντως δώρα στα παιδάκια.

Ο Αη Βασίλης είναι το γάντι, αν θέλετε, το οποίο φορούν στα χέρια τους οι γονείς και οι παππούδες των παιδιών. Μιλώ γι’ αυτούς τους ήρωες της διπλανής πόρτας, που μπορεί να βόγκηξαν και να έλιωσαν καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του καταραμένου 2020, ωστόσο τελικά τα κατάφεραν να συντηρήσουν το απαραίτητο παραμύθι που θρέφει τη φαντασία των μικρών, αλλά και των μεγάλων. Παραμυθία, άλλωστε, σημαίνει λόγος παρηγορητικός, παρηγοριά, κι ένας θεός ξέρει πόσο τη χρειαζόμαστε όλοι και όλες μας.