Μεγάλες Ιστορίες (15 Τραγούδια που θα μπορούσαν να είναι Βιβλία)
Written by v.psychogios on 31/12/2024
Από το ypogeio.gr
Ένα από τα διαχρονικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους είναι η αγάπη του για τις Ιστορίες. Από τα παιδικά μας παραμύθια και τα νανουρίσματα, ως τα βιβλία και τις ταινίες που αγαπάμε, από την Μυθολογία ως τον Τόλκιν, μια καλή ιστορία μας ακολουθεί, γίνεται μέρος της ζωής μας και πολλές φορές μας διαμορφώνει.
Υπάρχει όμως κι ένας πολύ δυνατός συνδυασμός: μια ιστορία που τραγουδιέται, διαδίδεται εύκολα, διασχίζει τον χρόνο, κάποιες φορές γίνεται μέρος της συλλογικής μας μνήμης και παραδίδεται (σχεδόν) αυτούσια στους επόμενους. Κάτι θα ήξερε ο Όμηρος…
Τα τραγούδια που ακολουθούν, θα μπορούσαν εύκολα να είναι μυθιστορήματα. Έχουν ήρωες και χαρακτήρες, έχουν τόπους και καταστάσεις, αλλά πάνω απ’όλα έχουν ανθρώπινες ιστορίες, άλλες κοινές, άλλες όχι και τόσο. Μας έκαναν να γνωρίσουμε – έστω κι από μακριά – αυτές τις διαδρομές, να λυπηθούμε ή να θαυμάσουμε, να μπούμε στη θέση κάποιων που δεν γνωρίσαμε ποτέ, αλλά με κάποιο τρόπο έγιναν δικοί μας, να νιώσουμε κάποια από τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών τους, να σκεφτούμε λίγο διαφορετικά…
Εδώ είναι μερικές από τις Ιστορίες τους. Υπάρχουν σίγουρα πολλές ακόμα…
Ο ποιητής Αλέξης Ασλάνογλου (1931 – 1996). Ο Διονύσης Σαββόπουλος τον έκανε “Ασλάνη” και έγραψε μια αριστουργηματική μουσική ιστορία (βλ. Νο7 στη λίστα)
1. Φάνης – Χ. & Π. Κατσιμίχας (1985)
Ο “Φάνης” είναι στο μυαλό μου πάντα πρώτος. Ήταν το κομμάτι που μου άνοιξε την πόρτα σε μια άλλη πραγματικότητα, μακριά από την ανέμελη παιδική ζωή μου. Τα “Ζεστά Ποτά” ήταν μία από τις πρώτες κασέτες (ναι, κασέτες) που αγόρασα με το χαρτζiλίκι που μάζευα, με το μυαλό κολημμένο στις “Προσωπικές Οπτασίες” και το “Γέλα Πουλί μου”. Ο “Φάνης”, όμως, και τα “Κορίτσια της συγγνώμης” με ταξίδεψαν σε καταστάσεις ζόρικες και με κάποιο τρόπο αισθάνομαι πως με μεγάλωσαν.
* (Η αδυναμία μου για την λέξη “Υπόγειο” μάλλον συναντάει την αρχή της κάπου εδώ…)
2. Ζήνωνος – Νίκος Ζούδιαρης/Αλκίνοος Ιωαννίδης (1993)
Το μακρινό 1993, η “Αγορά του Αλ Χαλίλι” ήταν το μεγάλο σουξέ. Η “Ζήνωνος”, όμως, είναι το διαμάντι που έμεινε.
Για την φωνή του Αλκίνοου πολλά λόγια δεν χρειάζονται. Ούτε για τη στάση της ζωής του. Όποιος καταλαβαίνει, καταλαβαίνει. Όποιος δεν καταλαβαίνει, δεν θα καταλάβει ποτέ. Το “Ζήνωνος” έδειξε αμέσως πού θέλει να πάει αυτός ο άνθρωπος και πόση ευαισθησία διαθέτει.
Λέγεται πως η ιστορία του τραγουδιού είναι αληθινή. Τα χρόνια του ’50 και του ’60, όταν όλοι συνέρρεαν στην πρωτεύουσα και ονειρεύονταν τη μεγάλη ζωή, οι υποσχέσεις των συγγενών – αυτών που εμφανίζονταν απαστράπτοντες στα χωριά το Πάσχα- για βοήθεια, δεν ήταν πάντα αληθινές. Μια τέτοια περίπτωση έγινε η αφορμή για τον Νίκο Ζούδιαρη να γράψει την ιστορία ενός παιδιού που “ξέμεινε” και επιβίωσε ακολουθώντας έναν πιο σκοτεινό δρόμο.
3. Ο Ξένος – Χειμερινοί Κολυμβητές (1991)
Στα ίδια στέκια, σε μια άλλη πόλη, ένας άλλος κύκλος ζωής που επηρεάζει αυτή τη φορά μια ολόκληρη οικογένεια. Μια γυναίκα που φεύγει, μια μικρή κοινωνία που δεν χάνει χρόνο να ρίξει την χολή της σ’αυτούς που έμειναν πίσω κι ένας άνδρας, ένας ξένος, που ακολουθεί τα βήματά της, προσπαθώντας να περισώσει ό,τι ακόμα μπορεί (αν μπορεί) και να καταλάβει το γιατί.
Δύσκολα πράγματα κι ένας συγκλονιστικός Αργύρης Μπακιρτζής, να μας γυρίζει πίσω στο χρόνο και να αποδεικνύει πως οι ζωές είναι κύκλοι χωρίς χρονικούς περιορισμούς.
4. Εδώ, μωρή, θα λέγεσαι Μαρία – Ενδελέχεια (2005)
Κύκλοι που επαναλαμβάνονται ανά εποχές, άνθρωποι που αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα, πάντα κάποιος που κερδίζει, πάντα κάποιος που υποφέρει, κοντά μας αλλά πίσω από κλειστές πόρτες, δίπλα μας μ’ένα απλό γύρισμα της τύχης.
“Χρυσό σταυρό και μέσα λέρα…
Τι βρήκε και τι έχασε, κανένας μας δεν ξέρει…”
5. Η Σπασμένη Πολυθρόνα – Παύλος Παυλίδης (2004)
Έχουν τα αντικείμενα ψυχή; Έχουν μνήμη;
Ιστορίες σίγουρα έχουν να πουν πολλές. Η Πολυθρόνα που έσπασε και κατέληξε στα σκουπίδια είναι μόνο η αφορμή σ’αυτό το ταξίδι της σκέψης, των ονείρων, των ακυρωμένων (?) θέλω, των φαντασιώσεων για μια άλλη διαδρομή και των αισθηματικών ή νοητικών συγγενειών με εποχές και τόπους που δεν ζήσαμε, αλλά νιώθουμε κοντά τους. Ο Παυλίδης είναι καλός οδηγός. Σε παίρνει μαζί του και το ταξίδι γίνεται δικό σου… Μην το ξεχνάς: Το πιο ωραίο είναι το επόμενο λιμάνι!
6. Ο Άμλετ της Σελήνης – Χρήστος Θηβαίος/Θάνος Μικρούτσικος/Μάνος Ελευθερίου (2002)
Το ταξίδι. Αυτό που ζητάς,αυτό που ονειρεύεσαι,αυτό που ελπίζεις. Το ταξίδι που μπορεί να σε παρασύρει,να γίνει εφιαλτικό,να σε βγάλει τελείως αλλού από κει που φαντάστηκες. Που μπορεί να σε καταστρέψει. Πού έκανες την λάθος στροφή; Τι ήταν αυτό που ζητούσες; Είσαι σίγουρος πως θες να ξεκινήσεις με κάθε κόστος;
Ο Μάνος Ελευθερίου είχε πάντα αδυναμία στον Άμλετ. Τον διάβαζε και τον ξαναδιάβαζε από φοιτητής. Κάποτε αποφάσισε να μας χαρίσει κι έναν δικό του.
Τι ζήλεψες; Έτσι κι αλλιώς ο κόσμος πια παντού είναι τεκές…
7. Η Θανάσιμη Μοναξιά του Αλέξη Ασλάνη – Διονύσης Σαββόπουλος (1975)
Η θανάσιμη μοναξιά του να επιμένεις σ’αυτό που πιστεύεις. Να υπερασπίζεσαι σε ενάντιους καιρούς αυτό που είσαι. Η μοναξιά μέσα στο πλήθος, το τίμημα της επιλογής κι ένα κομμάτι που το γνώρισα πολλά χρόνια αργότερα από την κυκλοφορία του, σε μια επανεκτέλεση από τους Πυξ Λαξ και θα το αγαπάω πάντα λίγο περισσότερο έτσι…
8. Καλώς Ήρθες Παράξενε Στον Τόπο Μου – Active Member (1999)
Η Μάγια Αγγέλου έλεγε πως πριν από αυτήν υπήρξαν κάποιοι που άνοιξαν ένα δρόμο και είναι χρέος της να τον κρατήσει ανοιχτό για τους επόμενους. Έτσι δουλεύει η ιστορία του κόσμου. Κάποιοι πριν, κάποιοι τώρα, κάποιοι μετά.
Αν συναντιούνταν όμως;
Ένας υποθετικός διάλογος από τους Active Member ανάμεσα σε έναν παράξενο ξένο από τα παλιά και ένα σημερινό άνθρωπο. Ένας διάλογος με τον παράξενο ξένο που ίσως ακόμα κρύβεται μέσα μας.
9. Το εικοσάλεπτο – Bloody Hawk (2019)
Δεν είμαι γνώστης της ραπ, όμως το σίγουρο είναι πως είναι ένα είδος που καθορίστηκε από τις λέξεις του. Το συγκεκριμένο κομμάτι το άκουσα τυχαία, όμως με έπιασε αμέσως από το λαιμό. Δεν μπορώ να κρίνω αν είναι καλύτερο από άλλα, ξέρω όμως πως μου μίλησε πολύ δυνατά η ιστορία που διηγείται. Θέλει πολύ θάρρος να στήνεις τον καθρέφτη μπροστά σου. Αυτό που θα δεις μπορεί να μην σ’αρέσει. Θα έχεις τα κότσια να το παραδεχτείς; Ένα πολύτιμο εικοσάλεπτο…
10. Ο Γιάννης, Ο φονιάς – Μ.Χατζηδάκις/Ν.Γκάτσος/Μ. Μητσιάς (1976)
Ίσως το πιο διάσημο τραγούδι – διήγημα, “Ο Γιάννης ο Φονιάς”, μια από τις αποδείξεις της απόλυτης ποιητικής – στιχουργικής αξίας του Νίκου Γκάτσου και παράλληλα σπάνιο δείγμα οικονομίας στίχων. Οι λέξεις δεν πρέπει να είναι απαραίτητα πολλές για να γράψουν μια μεγάλη ιστορία. Πρέπει όμως να είναι οι σωστές. Να χτυπάνε φλέβα.
Λέγεται πως ο Γκάτσος το εμπνεύστηκε από μια διήγηση στο καφέ που σύχναζε. Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση της ιστορίας. Μια από αυτές υποστηρίζει πως ο Γιάννης ίσως και να μην ήταν φονιάς τελικά, αλλά πήρε πάνω του τον φόνο που είχε κάνει ο αδελφός του, προκειμένου εκείνος να μείνει δίπλα στην οικογένειά του. Το θαλασσί δάκρυ από το Φροσί, ήταν η μεγάλη θυσία…
11. Μαύρο Κυπαρίσσι – Ελευθερία Αρβανιτάκη (1994)
Κάποιες Ιστορίες μοιάζουν άχρονες. Ήταν πάντα εκεί, θα ειναι πάντα (?) εκεί. Είναι σκοτεινές, δυσάρεστες. Σε ξεβολεύουν, σε κάνουν να αναρωτιέσαι.
Ένας άνθρωπος που φαινομενικά τα είχε όλα. Κάποιος που αποτελεί παράδειγμα. Και μια γυναίκα που τραγουδούσε και μιλούσε πάντα σιγανά… Μια κλωστή που συγκρατούσε χρόνια τον κόσμο του κι έσπασε ξαφνικά. Πόσα κρύβονται πίσω από αστραφτερές ψυχικές προσόψεις; Πίσω από κλειστές πόρτες; Τα πουλιά μόνο ξέρουν…
12. Η Έλλη – Κώστας Τουρνάς ft. Τάνια Τσανακλίδου (1986)
Η άλλη όψη του νομίσματος. Η Έλλη πρόλαβε, μπόρεσε, γλίτωσε. Η Έλλη υπέφερε για καιρό. Είχε την αγάπη αλλιώς στο μυαλό. Δεν ειναι αγάπη όταν πονάς, το κατάλαβε κάποτε, ευτυχώς δεν ήταν αργά.
“Δεν έχω ό,τι θέλω, θα θέλω ό,τι έχω.”
Ένα τρυφερό τραγούδι, μια θλιμμένη, αλλά αποφασισμένη πια Τάνια Τσανακλίδου και η Έλλη να βρίσκει τον δρόμο και το κουράγιο να αλλάξει αυτά που πρέπει, μαθαίνοντας με το δυσκολο τρόπο πως ότι δεν λύνεται, κόβεται. Η μεγάλη ευαισθησία του Κώστα Τουρνά στους στίχους, να χειρίζεται ένα ακομα μεγάλο θέμα υποδειγματικά.
13. Αστόρια – Μαρίνα Σκιαδαρέση (1999)
Γενιές και γενιές που μεγάλωσαν με το όνειρο να φυγουν, να πετάξουν μακριά από την φτώχια, την έλλειψη ευκαιριών, την μιζέρια. Εκατομμύρια άνθρωποι που κάθε χρόνο, κάθε μέρα, ονειρεύονται μιαν άλλη ζωή ή έστω την πιθανότητά της. Μια κοινότητα μακριά, που δεν βρήκε αυτό που ονειρεύτηκε και προσπαθεί να κρατηθεί απο μια μακρινή πια, ωραιοποιημένη ανάμνηση μιας πατρίδας που έχασε. Εκκρεμείς, εγκλωβισμένοι, αλλιώτικοι. Ούτε εδώ ούτε εκεί.Στη μέση ακριβώς, η Αστόρια…
14. Delenta Est (Ερηνούλα μου) – Δήμος Μούτσης (1981)
“Et preterea censeo,Carthago delenta est!”
(Και εκτος απο αυτα, πιστευω πως η Καρχηδονα πρεπει να καταστραφει!)
Ο Κατων ο Πρεσβυτερος, Ρωμαιος πολιτικος, έκλεινε καθε ομιλία του στη Συγκλητο με αυτην τη φραση, οποιο κι αν ηταν το θεμα της συζητησης. Η Καρχηδονα ηταν η δευτερη μεγαλυτερη πολη-κρατος της εποχης, στη βορεια ακτη της Αφρικης. Για την απολυτη κυριαρχια της Ρωμης, για την επιλυση ολων των προβληματων της, δεν εβλεπε αλλο δρομο. Στο τελος, τα καταφερε. Η Καρχηδονα ισοπεδωθηκε απο τους Ρωμαιους και ποτε κανεις δεν ξανακουσε γι’αυτην. Τα προβληματα, ομως, της Ρωμης παρεμειναν…
Το 1981, ο Δήμος Μούτσης κυκλοφορεί “Το Φράγμα” σε στίχους Κώστα Τριπολίτη, έναν δίσκο που πατούσε ανάμεσα στο λαϊκό δρόμο, που είχε υπηρετήσει χρόνια, και στο ηλεκτρικό μέλλον που ήθελε πια να ακολουθήσει. Εκεί βρίσκεται η αγαπημένη μου “Ερηνούλα”, που με συντροφεύει πολλά χρόνια, ένα από τα πιο ευαίσθητα και παράλληλα δυναμικά και πεισματάρικα τραγούδια που εχω ακούσει. Μιλάει για έναν κόσμο κατεστραμμένο, πεζό και αποστειρωμένο απο καθε συναίσθημα και για δυο ανθρώπους που αγαπιούνται μέσα σε αυτόν. Κι όσο κι αν οι φωνές γύρω τους επιμένουν να μιλούν και να λατρεύουν τον όλεθρο, όσο κι αν τα περιθώρια γύρω τους στενεύουν, όσο κι αν οι μισθοφόροι που τους κυβερνούν αύριο θα τους καταδικάσουν, εκείνος ονειρεύεται να της πάρει βιολιά και ένα μικρό ντέφι, για να δώσει μελωδία σε έναν άοσμο και άχρωμο κοσμο.
Η Καρχηδονα στο τελος θα καταστραφει (;). Όμως, πόση δύναμη μπορεί να κρύβει ενα πεισματ’αρικο “Αλλά εγώ…” !
Δεν ξέρω τι απέγινε η Ερηνούλα και το αγόρι. Ξέρω πως εγώ επιστρέφω συχνά κοντά τους και μου δίνουν δύναμη κάθε φορά.
15. Γεννήθηκα στη Σαλονίκη – Διονύσης Σαββόπουλος (1979)
Ο Καραγκιόζης και η Συννεφούλα, μέγκα χιτς για σχολικές εορτές και επετείους, μού ήταν βέβαια γνωστά, όπως σε όλα τα παιδιά των δημοτικών σχολείων ανά την επικράτεια. Η μέρα, όμως, που κατάλαβα τι σημαίνει Σαββόπουλος ήρθε κάποια χρόνια αργότερα, ένα απόγευμα που άκουσα τυχαία το “Γεννήθηκα στη Σαλονίκη”. Στήθηκα μέρες στο ράδιο μέχρι να το ξαναπετύχω και μόλις κατάφερα να το γράψω επιτέλους σε κασέτα, πέρασα μέρες μ’αυτό το πρωτόγνωρο για μένα άκουσμα. Από μπροστά μου περνούσαν εικόνες μιας εποχής και μιας κοινωνίας που δεν γνώρισα, αλλά καταλάβαινα ως ένα σημείο, και μια διαδρομή που την ίδια στιγμή που πατάει στέρεα στις ρίζες της και θέλει ταυτόχρονα και να τις αποτινάξει.
Εφηβεία, ήρθε και κούμπωσε.
Οι καιροί και ο πρωταγωνιστής άλλαξαν, μαζί του κι εμείς, αλλά ακόμα όταν το ακούω θυμάμαι ένα κορίτσι σ’ένα δωμάτιο με αφίσες στον τοίχο…
“Τα χρόνια που εξαγόρασε για πάντα,
η φαντασία του τα λέει παιδικά…”