Λίγο πιο έξω από τη Θεσσαλονίκη υπάρχει το πιο νοσταλγικό ανοιχτό μουσείο που μπορείς να επισκεφτείς όποτε θες

Ένα μουσείο διαφορετικό από τα άλλα, ανοιχτό στην τοπική κοινωνία, στα παιδιά, στη νεολαία, στην επιστημονική κοινότητα και στους επισκέπτες, δημιουργήθηκε και αναπτύσσεται διαρκώς στην Όσσα Λαγκαδά, με πρωτοβουλία, φροντίδα και εθελοντική προσφορά του Συλλόγου Οσσαίων «Η Αγία Κυράννα» και των μελών του.

Χτισμένη στις πλαγιές του όρους Βερτίσκος, σε υψόμετρο 650 μ. και 40 χλμ. ΒΑ της Θεσσαλονίκης, η Όσσα αποτελεί έναν από τους παλαιότερους, ιστορικότερους και γραφικότερους οικισμούς της Κεντρικής Μακεδονίας, με φυσικό, αρχαιολογικό, λαογραφικό, θρησκευτικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί αρχαιότητες προϊστορικών, ελληνιστικών και βυζαντινών χρόνων, ενώ η αρχαία Όσσα τοποθετείται λίγο ανατολικότερα και αναφέρεται ως πόλη της Βισαλτίας, που έκοβε δικό της νόμισμα. Στα νεότερα χρόνια ο σύγχρονος οικισμός αναφέρεται ως Βησώκα, απαντώντας σε οθωμανικό κατάστιχο του 1568.

Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού και να προσκυνήσει στους δύο ναούς του χωριού, της Αγίας Νεομάρτυρος Κυράννας (1868) και των Παμμεγίστων Ταξιαρχών (1804), ο οποίος διασώζει αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο, σημαντικές εικόνες και ενδιαφέρον ζωγραφικό διάκοσμο, έργα Ηπειρωτών και Δυτικομακεδόνων μαστόρων.

Στον οικισμό λειτουργούν, με τη φροντίδα και την εθελοντική υποστήριξη του Συλλόγου Οσσαίων «Η Αγία Κυράννα», τρεις επισκέψιμοι χώροι προβολής και ανάδειξης της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού.

Η Λαογραφική Συλλογή Όσσας στεγάζεται στον όροφο του διατηρητέου παλαιού Δημοτικού Σχολείου (1926), ενώ στην περιφέρεια των δύο πλατειών μπορεί κάποιος να θαυμάσει την επανάχρηση του Παλαιού Παντοπωλείου και την αναβίωση του Παλαιού Τσαγκαράδικου, όπου παρουσιάζεται η τέχνη της υποδηματοποιίας στην οποία είχαν εξειδίκευση οι κάτοικοι και η παράδοσή της χάνεται μέσα στους αιώνες. Παράλληλα, υπό εξέλιξη βρίσκεται το έργο «Το Κονάκι του Παπουτσή – Αποκατάσταση παραδοσιακού κτιρίου στην Όσσα και μετατροπή του σε εκθετήριο σχετικά με την ιστορία της υποδηματοποιίας στον οικισμό», ενταγμένο στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα LEADER. Το σύνολο των πολιτιστικών παρεμβάσεων του συλλόγου στον οικισμό, εντάσσονται στην πρωτότυπη δράση «Ανοιχτό Μουσείο Αγροτικής Ζωής Όσσας».

Στην Κάτω Αγορά, που κάποτε αποτελούσε το ιστορικό, οικονομικό, κοινωνικό και διοικητικό κέντρο του χωριού, και που τις τελευταίες δεκαετίες παρέμενε παραμελημένη και υποβαθμισμένη, ο Σύλλογος Οσσαίων «Η Αγία Κυράννα» πήρε την πρωτοβουλία και προχώρησε στην αποκατάσταση και αναβίωση ενός παλιού παντοπωλείου (από το voria.gr)

Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό μπορεί να συναντήσει κανείς τους βιολογικούς Αμπελώνες Όσσας – Κτήμα Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλου και τους χώρους δασικής αναψυχής Άη Γιώργης και Κιόσκι. Στον οικισμό λειτουργούν 2 ψησταριές, 2 καφετέριες, 2 παντοπωλεία, κρεοπωλείο, φαρμακείο, ξυλουργείο, ένα εργαστήρι παρασκευής ζυμαρικών, γήπεδα, παιδική χαρά, Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο.

Οι ιδιαίτερες εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες της Όσσας, που χαρακτηρίζονται από το υγιεινό, δροσερό και ξηρό κλίμα, ευνοούν την παραγωγή υψηλής ποιότητας αγροτικών προϊόντων, με παράδοση στην καλλιέργεια τραγανών κερασιών. Με αφορμή αυτή την παραγωγή ο τοπικός σύλλογος οργανώνει με επιτυχία κάθε χρόνο (τέλη Ιουνίου) τις ετήσιες εκδηλώσεις της «Γιορτής Κερασιού».

Στον Λαγκαδά (13 χλμ.) λειτουργούν Κέντρο Υγείας, Εφορία, Πολεοδομία, Τράπεζες, Αστυνομικό Τμήμα, Πυροσβεστική, Δασαρχείο, Ιαματικά Λουτρά και ξενοδοχείο.