Η κοινωνική εργασία ως εναλλακτική μέθοδος έκτισης ποινών
Γραμμένο απόv.psychogiosεπί 28/08/2024
Από το tovima.gr /Μίνα Μουστάκα
Ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας, μπορεί να ισχύει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά επί της ουσίας μόλις από την 1η Μαΐου 2024, που τέθηκε σε ισχύ ο νέος Ποινικός Κώδικας εφαρμόζεται πλέον στην πράξη
Ηκοινωνική εργασία ως εναλλακτική μέθοδος έκτισης των ποινών έως δύο έτη έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, με τα στοιχεία μάλιστα να δείχνουν ένα 30% αύξησης στις θέσεις που προσφέρουν φορείς και υπουργεία για την κάλυψη κενών θέσεων.
Ήδη, τριάντα πέντε κατηγορούμενοι που κρίθηκαν ένοχοι από τη δικαιοσύνη για ήσσονος σημασίας ποινικά αδικήματα – όπως σωματικές βλάβες ή τροχαίες παραβάσεις – και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση μέχρι δύο έτη … εκτίουν την ποινή τους παρέχοντας κοινωφελή εργασία σε δέκα διαφορετικούς φορείς του δημοσίου.
Ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας, μπορεί να έχει προβλεφθεί στη χώρα μας και να ισχύει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά επί της ουσίας μόλις από την 1η Μαΐου 2024, που τέθηκε σε ισχύ ο νέος Ποινικός Κώδικας εφαρμόζεται πλέον στην πράξη και μάλιστα με την αξιοποίηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων και εφαρμογών.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής του νέου θεσμού, που αποτελεί πλέον εναλλακτικό τρόπο έκτισης ποινής ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, Ιωάννης Μπούγας, απέστειλε επιστολή προς όλα τα Υπουργεία, με την οποία ενημέρωσε για την εφαρμογή του θεσμού παροχής κοινωφελούς εργασίας.
Παράλληλα ζήτησε από τους συναδέλφους του να προωθήσουν επιστολή αυτή προς τους Φορείς της δικής τους αρμοδιότητάς, προκειμένου να εκδηλώσουν, το συντομότερο δυνατόν, ενδιαφέρον ένταξης στην πλατφόρμα, που έχει ήδη δημιουργηθεί και έχει τεθεί σε λειτουργία για το σκοπό αυτό. Ο κάθε αρμόδιος φορέας του δημοσίου, σύμφωνα με το περιεχόμενο της επιστολής του κυρίου Μπούγα, θα αναφέρει τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων εργασίας, με ταυτόχρονη ευσύνοπτη περιγραφή της φύσης και χαρακτηριστικών της εργασίας. Και ήδη μετά την κίνηση αυτή υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση από τα υπουργεία.
Η ψηφιακή πλατφόρμα παροχής κοινωφελούς εργασίας έχει ήδη τεθεί σε λειτουργία, και υπάρχει συνεχής ενημέρωση για τα στοιχεία του κάθε Φορέα και των διαθέσιμων θέσεων εργασίας που παρέχονται με αναλυτική περιγραφή τους.
Συγκεκριμένα, έως σήμερα, έχουν ενταχθεί 170 Φορείς του Δημοσίου Τομέα, ανάμεσά τους Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού και Περιφέρειες, προσφέροντας 2.180 θέσεις απασχόλησης σε τομείς καθαριότητας πρασίνου, φύλαξης κ.α, ενώ ήδη από την 1η Μάϊου 2024 έχουν δεσμευθεί μέσω της πρότυπης ψηφιακής πλατφόρμας 35 θέσεις παροχής κοινωφελούς εργασίας, που αντιστοιχούν σε 17 Φορείς. Για κάθε ημέρα φυλάκισης θα αντιστοιχούν δύο ώρες κοινωφελούς εργασίας.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ένας κατηγορούμενος , ο οποίος καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 μηνών , δηλαδή 300 ημερών θα πρέπει να παράσχει κοινωφελή εργασία 600 ωρών.
Το πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του Ποινικού Κώδικα καθώς και οι Φορείς στους οποίους παρέχεται η κοινωφελής εργασία ρυθμίζεται με Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών. Ειδικότερα, ως Φορείς παροχής κοινωφελούς εργασίας ορίζονται εκείνοι, που δύνανται να αξιοποιούν προς όφελός τους την παρεχόμενη από τους καταδικασθέντες κοινωφελή εργασία, κατ’ εφαρμογήν των ειδικότερων διατάξεων της δικαστικής απόφασης.
Ως εκ τούτου, οι Φορείς του Δημοσίου, Ο.Τ.Α πρώτου βαθμού και Περιφέρειες, θεωρούνται κατάλληλοι Φορείς για ένταξη στην ψηφιακή πλατφόρμα παροχής κοινωφελούς εργασίας. Η έγκριση των υπό ένταξη φορέων στην ψηφιακή πλατφόρμα με την ταυτόχρονη πιστοποίηση της συνδρομής των προϋποθέσεων του νόμου προς τούτο, γίνεται από συσταθείσα επιτροπή παρακολούθησης στην οποία προεδρεύει ο εκάστοτε Εισαγγελέας εκτέλεσης ποινών Αθηνών και έχει αρμοδιότητα τον ευρύτερο έλεγχο εφαρμογής του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θεσμός αυτός αποτελεί ένα σημαντικό εκσυγχρονιστικό παράγοντα του ελληνικού δικαιϊκού συστήματος και θεωρείται ιδανικός για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας μεσαίας κλίμακας, εξυπηρετώντας κοινωνικούς, πολιτιστικούς και επιστημονικούς σκοπούς. Πολύ περισσότερο σε μία χρονική περίοδο που καταδικασθέντες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να εξαγοράσουν τις ποινές που τους επιβάλλονται, τις οποίες όμως μπορούν να εκτίουν με την παροχή εργασίας σε συγκεκριμένους φορείς με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις καθώς και έλεγχο που διενεργείται μέσω τη ψηφιακής πλατφόρμας όπου καταχωρίζονται όλα τα στοιχεία.
Με τον τρόπο αυτό, όπως δηλώνει στο «Βήμα της Κυριακής» ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας, «η Δικαιοσύνη αντιμετωπίζει τον καταδικασθέντα σε ποινές φυλάκισης έως 2 έτη που επιβάλλονται συνήθως σε ήσσονος απαξίας πλημμελήματα, όχι με την εκδικητικότητα της κοινωνικής περιθωριοποίησης, αλλά με την παιδαγωγική προσέγγιση της συμμετοχής και διάθεσης του προσωπικού του χρόνου σε κοινωφελείς δραστηριότητες, με σκοπό την κοινωνική του επανένταξη».
«Ο συγκεκριμένος τρόπος έκτισης ποινών, σύμφωνα με τον κ. Μπούγα , γίνεται προς όφελος της κοινότητας που υπέστη την εγκληματική προσβολή, στοχεύει δηλαδή στην αποκατάσταση της κοινωνικής βλάβης, καθώς επιδιώκεται να καταδειχθεί, στον μεν δράστη το κοινωνικά επιβλαβές της πράξης του, στη δε κοινωνία, ότι υπάρχει και άλλη λύση για την καταστολή της παραβατικότητας. Επιπλέον, για δράστες που αδυνατούν να εξαγοράσουν την επιβληθείσα ποινή τους, παρέχεται ως εναλλακτική δυνατότητα έκτισης της».
Πώς θα γίνεται όμως στην πράξη η εφαρμογή του μέτρου αυτού, που αποτελεί μέρος της ποινικής νομοθεσίας εδώ και χρόνια σε χώρες της Ευρώπης αλλά και στις Η.Π.Α;
Με τρόπο ψηφιακό ώστε να μην καταλήξει πάλι κενό γράμμα ο θεσμός, είναι η απάντηση των αρμοδίων που περιγράφουν τα πέντε βασικά βήματα από τη θεωρία στην πράξη:
- Η δικαστική απόφαση που επιβάλει την κοινωφελή εργασία κοινοποιείται στον εισαγγελέα εκτέλεσης ποινών και την Υπηρεσία Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής, όπου και δημιουργείται ο προσωπικός φάκελος του καταδικασθέντος.
- Ο καταδικασθείς περνά από συνέντευξη για να αξιολογηθούν μία σειρά από αναγκαία χαρακτηριστικά (οικονομικά και κοινωνικά) χρήσιμα για την ένταξή του στο πρόγραμμα της κοινωφελούς εργασίας .
- Μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας ,με βάση όλα τα δεδομένα οι αρχές επιλέγουν τον κατάλληλο φορέα και τον χρόνο έναρξης της εναλλακτικής αυτής ποινής , εντός 30 ημερών από την παραγγελία.
- Καθ΄όλη τη διάρκεια της παροχής κοινωφελούς εργασίας τηρείται «παρουσιολόγιο» του καταδικασθέντος που στο τέλος της ποινής τίθεται υπόψη των αρχών. Σε περίπτωση που αναιτιολόγητα ο καταδικασθείς σταματήσει την παροχή κοινωφελούς εργασίας , ειδοποιείται ο εισαγγελέας εκτέλεσης ποινών , ο οποίος δύναται, ανάλογα με τη βαρύτητα της παραβίασης να ανακαλέσει το ευεργέτημα και να παραγγείλει την πραγματική έκτιση της ποινής σε σωφρονιστικό κατάστημα.
- Οι καταδικασθέντες ασφαλίζονται για ατύχημα και τραυματισμό, ενώ υπόκεινται σε εισφορά προς τον e-Ε.Φ.Κ.Α. ως μισθωτοί, η οποία βαρύνει το Υπουργείο Δικαιοσύνης.